ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΜΗ

«Όποιος ανοίξει τα φτερά του θα δει από ψηλά τα χέρια που κρατούν τα νήματα»

Το μόνο πράγμα που σου παίρνει ένας αληθινός Δάσκαλος είναι οι ψευδαισθήσεις σου.

Του Ήφαιστου Ανδρό από το Έργο Λόγου Αγάπης

ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΌΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΜΗ

Πρὶν ἀπὸ ὀτιδήποτε θὰ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τὶ ἀκριβῶς γυρεύουμε. Ποιὸ ἀκριβῶς εἶναι τὸ πρόβλημα, καὶ τελικὰ ποιο εἶναι τὸ αἴτημα.

Ἂν τὸ ζητούμενο εἶναι ἡ εὐημερία, τότε δεν ἔχουμε παρὰ να βροῦμε πλουσιότερους καὶ να τοὺς εἴμαστε χρήσιμοι.

Ἂν τὸ ζητούμενο εἶναι ἡ ἐλευθερία, τότε θὰ πρέπει να ἀλλάξουμε ῥιζικὰ τὸν τρόπο ποῦ σκεφτόμαστε.  Ἡ ἐλευθερία συνοδεύεται καὶ ἀπὸ δυο ἄκομα καταστάσεις. Τὴν αὐτονομία καὶ τὴν αὐτάρκεια. Δεν γίνεται να εἶσαι ἐλεύθερος ἂν δεν εἶσαι αὐτόνομος καὶ αὐτάρκης. Βεβαία ἡ αὐτονομία καὶ ἡ αὐτάρκεια, στο σύστημα στο ὅποιο ζοῦμε, εἶναι μᾶλλον ἀνέκδοτα.  Προφανῶς λοιπόν, ἢ ἀποχαιρετάμε τὴν ἐλευθερία, ἢ ἀλλάζουμε τις συνθῆκες ὥστε να εἴμαστε αὐτάρκεις, ἀφοῦ ὃ αὐτάρκης, δεν ἔχει λόγο να κυβερνιέται ἀπὸ ἄλλους, ἄρα εἶναι καὶ αὐτόνομς.

Τὸ σύστημα στηρίζεται στην κατασκευὴ ἀναγκῶν.  Μὲ κάθε ἀνάγκη που κατασκευάζει καὶ ἀποδεχόμαστε, μας δένει μὲ ἄκομα ἔναν λόγο.  Ἄρα ἡ ὁλικὴ ἀρνήσῃ τῶν ἀναγκῶν που μας προτείνεται να ἔχουμε, εἶναι ἕνα σοβαρὸ βῆμα για τὴν κατακτήσῃ τῆς ἐλευθερίας. Οἱ περισσότερες ἀνάγκες εἶναι παράγωγα φόβου καὶ ἰδεοληψίας.

Πραγματικότητα, εἶναι τὸ σύνολο τῶν  συμβάσεων που κάνουμε, για να ὁρίσουμε τὴν καταστάσῃ τῶν πραγμάτων. Σὲ μία πραγματικότητα, τὰ πράγματα ἀλληλοϋποστηρίζονται ὥστε να ἐπαληθεύονται καὶ ὅλα μαζὶ να εἶναι μιᾷ δεδομένη καταστάσῃ. Αὐτὸ ὅμως δεν σημαίνει ὅτι ὑπάρχει μία πραγματικότητα, ἀλλὰ ἀντίθετα ὁ καθενὰς φτιάχνει τὴν δίκια τοῦ, μὲ βάσῃ τις ἀρχὲς καὶ τις ἀξίες τοῦ. Ὁποῖος ἀποδέχεται μιᾷ πραγματικότητα, ἐπειδὴ ἁπλᾶ τοῦ τὴν προτείνουν, ἐπειδὴ τὸν ξεγέλασαν ἢ ἐπειδὴ εἶναι βολικότερο ἀπ’τὸ να φτιάξει μιᾷ δικῇ τοῦ, εἶναι ἄξιος τῆς μοίρας του. Ἡ ἀποδοχὴ ξένης πραγματικότητας σημαίνει ἄμεσα κατάργηση τῆς αὐτονομίας, ἀφοῦ ἄλλος μοιράζει τοὺς ῥόλους, καὶ ἔμμεσα ὁδηγεὶ καὶ στην ἀπώλεια τῆς αὐταρκείας, ἀφοῦ ὁ ἀποδεχόμενος, δέχεται ὄσες ἀνάγκες  του ὁρίσουν ἄλλοι ὅτι ἔχει.

Τὸ δυσκολότερο ἀπ’ ὅλα εἶναι να δεχτεὶ κανεὶς να ἀλλάξει ὅλα ὅσα ἤξερε μέχρι τώρα, προκειμένου, να ἀποκτήσει ἐλευθερίᾳ. Ἡ ἐλευθερία εἶναι μία καταστάσῃ ὄχι ἀπαραίτητα εὔκολη.  Δεν εἶναι ζήτημα ἐγωισμού, ὥστε να τὴν ἔχει κανεὶς καὶ να τὴν ἐπιδεικνύει, οὔτε προϊὸν ἀρρωστημένου ῥομαντισμοῦ. Εἶναι ἡ θεμελιώδης ἀποδοχὴ τοῦ ἀνθρώπου, τῆς ἱκανότητας καὶ τῆς χρησιμότητάς του. Μόνο μέσῳ τῆς ἐλευθερίας προάγονται οἱ πνευματικὲς ἀρετές, που ὁ ἄνθρωπος μπορεὶ να προσφέρει καὶ που εἶναι αὐτὲς που δίνουν νόημα στην ὑπάρξῃ τοῦ ἀνθρώπου ὣς εἶδος. Αὐτὸ βεβαία δεν σημαίνει ὅτι ἡ ἐλευθερία εἶναι δικαίωμα, ἀλλὰ κατακτήσῃ.  Ὅποτε δεν εἶναι για ὅλους, ἀλλὰ μόνο γι' αὐτοὺς που τὴν ἀξίζουν. Ἔδω εἶναι καὶ τὸ κλειδί!  Ὁποῖος δέχεται ξένες πραγματικότητες, ἀπαξιώνει τὴν ἐλευθερία του καὶ μοιραία τὴν χάνει. Ἐν προκειμένῳ, ἡ καταστάσῃ τῶν πραγμάτων στην κοινωνία σήμερα, εἶναι τέτοια, ἀκριβῶς ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι ἀπαξίωσαν τὴν ἐλευθερία τοὺς, πρὸς χάριν τῆς εὐημερίας. Τὰ περὶ ποιότητας ζωῆς εἶναι ἁπλῶς δικαιολογίες, γιατὶ ζωὴ χωρὶς ἐλευθερία δεν ἔχει καμία ἀπολύτως ποιότητα. Ἡ ποιότητα ζωῆς, εἶναι μιᾷ δικαιολογία που χρησιμοποιήθηκε πολύ. Στην πραγματικότητα εἶναι συγκεκαλυμμένη ὕβρις, ὅταν ξεπερνάει τὰ ὅρια τῆς αὐταρκείας.

Εἶναι δύσκολο να δεχτεὶ κανείς, ὅτι τὸ αὐτονόητό του, εἶναι ὕβρις. Γι’ αὐτὸ καὶ συνεχίζουν ὅλοι να κανοῦν τὰ ἰδία που τοὺς σκλαβώνουν αἰῶνες τώρα. Αὐτὸ εἶναι ζήτημα διαπαιδαγώγησης. Οἱ κρατοῦντες, ἔχουν φροντίσει καὶ ἔχουν διαλύσει τὴν οἰκογένεια, ὥστε τὰ παιδιὰ να μὴν ἔχουν συγκεκριμένο δρόμο στον ὅποιο θὰ βαδίσουν, καὶ παράλληλα ἔχοντας διαφθείρει τις μητέρες, μεγαλώνουν παιδιὰ ἄβουλα καὶ ἀνόητα, ὅτι πρέπει για να εἶναι δουλοπάροικοι.

“Δώσε τοὺς στολίδια καὶ γιορτές, καὶ θὰ γίνουν οἱ ἄντρες, γυναῖκες καὶ δεν θὰ ζητιάνε ἐλευθερία καὶ δεν θὰ σὲ ἐνοχλοῦν πια” εἶπε ὁ Κροῖσος στον νεαρὸ Κυρό, προκειμένου να κυβερνήσει ἀνενόχλητος τοὺς Λυδούς...

Ἡ λύσῃ δεν πρόκειται να δοθεὶ τώρα. Τώρα ἔχουμε πόλεμο.  Ἡ μητέρες ἔχουν τῇ λύσῃ στα χέρια τοὺς. Ἂς διαμορφώσουν τὰ παιδιὰ τοὺς κατάλληλα. Ἂν δράσουν, για να ἰκανοποιήσουν τὸ ἐγὼ τοὺς, καὶ τις φοβίες τοὺς, τότε ὁ κόσμος θὰ συνεχίσει να εἶναι τὸ ἴδιο χάλια. Χρειαζόμαστε νέου τύπου ἀνθρώπους, μεγαλωμένους μὲ βάσῃ τὴν ἐλευθερία. Μόνον τότε, δεν θὰ ὑπάρξει χῶρος για πολιτικοὺς κομπογιαννίτες, καὶ νωθροὺς καὶ ἀβούλους πολίτες.  ...

Ελευθερίης Άθλημα

Για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου απλώνει τα ασπρογάλαζα φτερά της η Ελευθερία στην Ελλάδα.

Γνωστή η ρήση του Ν. Müller.

Άνευ της Ελευθερίας

τι θα ήτο η Ελλάς;

Και άνευ της Ελλάδος

τι θα ήτο ο Κόσμος;

Η Ελευθερία: Κατάκτηση και άθλημα. Όνειρο και Θυσία. Γαλήνη και Θύελλα. Ειρήνη και πεδίο μάχης. Ηφαίστειο και ολάνθιστος Χειμώνας. Φως, αστραπή, κεραυνός. Χαρά και αίμα. Ζωή και γελαστός θάνατος.

Εφεύρημα; Βίωμα των Ελλήνων.

Σε μια από τις πιο ωραίες μελέτες της, η Jaqueline de Romilly, χαράζει, πάνω σε πεντελήσιο μάρμαρο, τους σταθμούς της διαμόρφωσης της ελευθερίας, σαν έννοιας και σαν πραγματικότητας, από το γένος των Ελλήνων, όπως τους μαρτυρεί η αρχαία γραμματεία.

Αρχικά, για τον Έλληνα, είναι ελεύθερος αυτός που δεν είναι σκλάβος. Δούλος. Η βασική αυτή παραδοχή θα μείνει αναλλοίωτη, έγκυρη έως τις μέρες μας. Το περιεχόμενο όμως των όρων θα πλουτισθεί και θα διευκρινισθεί στο μήκος του χρόνου.

Στον Όμηρο διαγράφεται ο φόβος της απειλούμενης ελευθερίας. Η δουλεία είναι συνέπεια της ήττας. Στο άλλο άκρο συναντάται στον Ευριπίδη η ελευθερία ως η ουσία της ύπαρξης! Στις Φοίνισσες, λέγεται ότι «είναι γνώρισμα του σκλάβου να μην μπορεί κανείς να πει αυτό που σκέπτεται» (392).

Μετά τα Μηδικά, συνειδητοποιείται η σύζευξη της Εθνικής ελευθερίας με την Πολιτική ελευθερία. Είναι σημαντικός και χαρακτηριστικός ο διάλογος του Ξέρξη με τον Δημάρατο. Ο Ασιάτης ηγεμών δεν μπορεί να καταλάβει πώς οι Έλληνες δεν υπακούουν σε Δεσπότη. Ο Δημάρατος του τονίζει ότι οι Έλληνες έχουν το Νόμο για Βασιλιά. Ο «Νόμος είναι ο Κύριος υπεράνω των ελευθέρων». Δεν δέχονται προσταγές ενός αφέντη της πόλης, όπως δεν δέχονται τις προσταγές από ένα ξένο. Ο Ηρόδοτος (Ζ 136) λέει ότι, «οι Έλληνες δεν συνηθίζουν να προσκυνούν έναν άνθρωπο». Κυρίαρχος είναι ο λαός. Ο Ευριπίδης βάζει στο στόμα του Θησέα (Ικέτιδες 403…) το ότι «Ελεύθερη είναι η πόλη μας… ο λαός, κυρίαρχος, δίνει την αρχή σε πολίτες για ένα χρόνο. Προνόμιο δεν υπάρχει στον πλούσιο, δικαιώματα έχει τα ίδια και ο λαός». Εδώ, η ελευθερία συνδυάζεται με την ισότητα. Πράγμα που θα τονίσει ο Περικλής στον Επιτάφιο (Θουκυδίδη Β. 36) λέγοντας ότι την «εξουσία δεν την ασκούν λίγοι πολίτες αλλά ο λαός». Ο οποίος και ψηφίζει τους νόμους, που είναι αντικείμενο του γενικού σεβασμού.

Στα πιο πάνω προστίθεται και η έννοια της εσωτερικής ελευθερίας των φιλοσόφων. Που σημαίνει απελευθέρωση του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό, τους πειρασμούς, τις παρορμήσεις, τα πάθη του. Την κυριαρχία του λόγου και της αρετής. Με έξοχο παράδειγμα την παραβολή του ηνιόχου στον πλατωνικό Φαίδρο και την γαλήνη του Σωκράτη του «καιρού του απιέναι» εμπρός στο θάνατο

Το εννοιολογικό περιεχόμενο της ελευθερίας, όπως εξελίσσεται στη διάρκεια της ελληνικής αρχαιότητας, της μη υποδούλωσης δηλαδή, της πολιτικής ελευθερίας, της κοινωνικής και της απελευθέρωσης του πνεύματος και της ψυχής από τα πάθη και τις αδυναμίες, σ’ όλες του άρα τις αποδοχές, μεμονωμένα ή συνδυασμένα, το συναντούμε ως βιώματα και ως πράξεις των ανθρώπων, ατόμων και συνόλων, σ’ όλο το μήκος της ελληνικής ιστορίας.

Εκφράζεται δε με τη μορφή της εθνικής ανεξαρτησίας, του κοινωνικού και πολιτικού αυτοπροσδιορισμού, της δημοκρατίας και της συμμετοχής στα κοινά, του εναρέτου βίου και της συμμόρφωσης προς την ηθική επιταγή, την αναζήτηση της αντικειμενικότητας και της αλήθειας, τη θυσία.

Χωρίς πιθανότητα λάθους ή υπερβολής θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ολόκληρη η πολιτιστική και πολιτική ιστορία των Ελλήνων είναι μια κατάφαση όλων των αποχρώσεων της ελευθερίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι, όπως συμβαίνει με όλα τα ιστορικά φαινόμενα, δεν υπάρχουν περίοδοι, στιγμές, περιστατικά, γεγονότα, συγκυρίες, στο πλαίσιο των οποίων εμφανίζονται ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές εκδηλώσεις, ομαδικές και ατομικές, οι οποίες δεν επιβεβαιώνουν, περισσότερο ή λιγότερο, την τελευταία αυτή παρατήρηση. Αν όμως είναι μεθοδολογικά αποδεκτή η αποδοχή ότι στο ρεύμα της ιστορικής ζωής των Ελλήνων είναι διακριτή μια κεντρική κατευθυντήρια γραμμή, η γραμμή αυτή, πηγή έμπνευσης των καίριων αποφάσεων δραστηριοτήτων και συμπεριφορών, είναι η ελευθερία. Το πνεύμα της ελευθερίας δεσπόζει παντού.

Στο χώρο της εθνικής ανεξαρτησίας: Εκτός από τα όσα ήδη παρατέθηκαν, αστραπές ονομάτων μαχών για την ελευθερία και τον πολιτισμό που σφράγισαν τη μοίρα της Ευρώπης φεγγοβολούν αιώνια, στο στερέωμα της κλασσικής εποχής. Θερμοπύλες, Αρτεμίσιο, Μαραθώνας, Σαλαμίνα, Πλαταιές, Μυκάλη. Το ίδιο φεγγοβολούν στον ελληνικό Μεσαίωνα, στη μεγάλη Βυζαντινή αυτοκρατορία οι μάχες που έδωσε ο ελληνικός χριστιανικός προμαχώνας κατά των αλλοφύλων και των βαρβάρων, στα τείχη της βασιλίδας Πόλης, περίπου χίλια χρόνια έως την πτώση. Το 626 μ.Χ. κατά Σλαύων και Αράβων, με πνευματικό ταγό τον πατριάρχη Σέργιο και τον Ακάθιστο ύμνο στην Υπέρμαχο Στρατηγό. Το 679 μ.Χ. κατά των Αράβων του Μωαβία, με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Δ΄ και το 712 μ.Χ. με τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο. Τους Βουλγάρους, τον τσάρο Κρούμο, θα κατατροπώσει στη Μεσημβρία το 814 μ.Χ. ο Λέων Ε΄ ο Αρμένιος. Ο Ιω. Τσιμισκής και ο Βασίλειος Β΄ ο Βουλγαροκτόνος το 1018 στο Κλειδίον. Αργότερα, θ’ ανακτήσει την Πόλη από τους Λατίνους το 1261 μ.Χ. ο Αλέξης Στρατηγόπουλος. Και, κωρωνίδα, το 1453, η θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, πετώντας κατά πρόσωπο του Πορθητή τον περήφανο λόγο, αντίλαλο του ελληνικού πνεύματος της Ελευθερίας.

Την δε πόλιν σοί δούναι

ούτ΄ εμόν εστίν ούτ’ άλλων

των κατοικούντων εν ταύτη.

Κοινή γαρ γνώμη

πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν

και ου φεισόμεθα της ζωής ημών…!

Τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς, από τους πρώτους κιόλας καιρούς, η σπίθα της ελευθερίας λαμπυρίζει, στην Αρκαδία το 1463 με τους Πέτρο Μπούρα και Μιχ. Ράλλη, και τον Κροκόδειλο Κλαδά στη Μάνη το 147.

Αργότερα μια μεγάλη ανάβει φλόγα στο Μωριά με τα ορλωφικά, και το 1814 στην Οδησσό με τη Φιλική Εταιρεία, των ασήμων εμπόρων. Θα μεταδώσει το ανέσπερο φως της, εξαγιασμένο το Πάσχα του 1821 από το σχοινί του Γρηγορίου Ε΄ στην πύλη του Πατριαρχείου, στην Τριπολιτσά στις 23.9.21, στα Δερβενάκια στις 26.7.22, στη Χίο με τον δαυλό του Κανάρη στις 6.6.22, στο Μανιάκι με τη θυσία του Παπαφλέσσα, και βέβαια θα φωτίσει τη νύχτα της 10 προς 11 Απριλίου 1826 στο Μεσολόγγι, με τον δαυλό του Καψάλη και την Έξοδο.

Στην εποχή της αναγεννημένης Ελλάδας θα έρθει η σειρά της απελευθέρωσης των αλυτρώτων αδελφών, η Θεσσαλονίκη και η Μακεδονία στις 26.10.1912,τα Γιάννενα με το Μπιζάνι στις 20.2.1913, και της ανατολικής Μακεδονίας με το Κιλκίς, τον Λαχανά, τη Δοϊράνη, την Κρέσνα και την Τζουμαγιά.

Κι ακόμα, στις μέρες μας, η Πίνδος, η Κορυτσά, η Κλεισούρα, το Πόγραδετς, το Τεπελένι, και τα Οχυρά, το Ρούπελ, το Λίσσε, το Ιστίμπεη, η Κελκάγια αλλά και το Αλαμέιν και το Ρίμινι. Χωρίς να λησμονείται η καθολική αντίσταση του λαού μας, από τον Αίμο ως την Κρήτη, τις σκοτεινές ημέρες της κατοχής.

Ίσως γιατί υπάκουσαν πάντα στον παιάνα του Αισχύλου

ω παίδες, ελλήνων ίτε

ελευθερούτε πατρίδα

ελευθερούτε δε παίδας

θεών Τε πατρώων έδη

θήκας Τε προγόνων.

Νυν υπέρ πάντων ο αγών

Αλλά το πρόβλημα της ελευθερίας αναφαίνεται και στην κοινωνική και στην πολιτική ζωή των Ελλήνων, με ιδιαίτερη έμφαση στην Αθήνα. Με τη μορφή της Δημοκρατίας, της συμμετοχής στα κοινά.

Ήδη, μπροστά στα τείχη της Τροίας οι Αχαιοί έχουν δικαίωμα να εκφέρουν τη γνώμη τους στις συναθροίσεις των πολεμιστών για κοινά θέματα.

Στην πρώιμη Αθήνα, που συνταράσσεται από κοινωνικές συγκρούσεις και διενέξεις, στην κοινωνική αναταραχή, μέσα στα σκοτάδια και την αχλύ που σκεπάζουν την μακρινή εκείνη εποχή, θα πρέπει ν’ αναζητηθούν οι αρχές και οι ρίζες της κοινωνικής και πολιτικής ελευθερίας, της δημοκρατίας που λάμπρυνε την ελληνική γη.

Η δημοκρατία είναι εφεύρημα των Ελλήνων. Όχι μόνο των Αθηναίων. Αναφέρεται με διάφορες μορφές και με διάφορους τρόπους και βαθμούς συμμετοχής στα κοινά σε πολλές ελληνικές πόλεις, ιδιαίτερα στις αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας, της Κάτω Ιταλίας, της Σικελίας. Σε καμιά τους όμως δεν έφθασε στην τελειότητα και στο μεγαλείο της αθηναϊκής δημοκρατίας. Θα μπορούσε ίσως κανείς να πει αν στις πρώτες διαπιστώνεται η παρουσία του «δημοκρατικού ενστίκτου», στην Αθήνα οι πρώτες παρορμήσεις αγγίζουν την Ιδέα.

Η αρχή, το ξεκίνημα της δημοκρατίας στις πόλεις αυτές ανεξάρτητα από τις οπισθοδρομήσεις που ακολούθησαν και τις εννοιολογικές συγχύσεις που με τον χρόνο ξεκαθαρίζονται, σημειώνεται με τη δημοσίευση των νομοθεσιών τους. Αίτημα των πολιτών τους από καιρό, κατά της αυθαιρεσίας των ευγενών και των οργάνων τους – ερμηνευτών της βούλησης των θεών – που τους εκπροσωπούσαν, οι Θέμιστες, σε βάρος του λαού σε περιπτώσεις δίκης.

Οι πρώτοι νομοθέτες «τύραννοι» στις διάφορες πόλεις της έδωσαν τους πρώτους κώδικες. «Ο Ζάλευκος στους Λοκρούς το 633, ο Χαρώνδας στην Κατάνη τριάντα χρόνια αργότερα, ο Ανδροδάμας από το Ρήγιον στην Χαλκιδική. Το παράδειγμα ακολουθήθηκε στην Κω και από εκεί στη Μ. Ασία, στην Τέο, στη Λέμπεδο, έως την Καπαδοκία «. Ίσως στην Κόρινθο και τις Θήβες, στη Γόρτυνα και στην Ελέα.

Η νομοθεσία του Σόλωνα παίρνει θέση σ’ αυτό το κλίμα.

Η κοινωνική ατμόσφαιρα στην Αθήνα της εποχής, χαρακτηρίζεται από μεγάλη ένταση διαρκείας. Οι συγκρούσεις και οι διενέξεις μεταξύ των ευγενών εκπροσώπων των γενών, πλουσίων γαιοκτημόνων στο ένα άκρον και φτωχών αγροτών και ακτημόνων στο άλλο, μεταξύ των οποίων τοποθετούνται οι αποχειροβίωτοι επαγγελματίες, και έμποροι, δημιουργούν το έδαφος όπου θα τεθούν οι ρίζες της δημοκρατίας

Μέσα στην αναταραχή αυτή, την οποία σκεπάζουν τα σκοτάδια της μακρινής εκείνης εποχής, και η οποία εντείνεται από την αύξουσα καταπίεση των ευπατριδών και την οικονομική άνοδο εκ της προόδου του εμπορίου και των εκπροσώπων του, χωρίς να συνοδεύεται από μιαν ανάλογη αύξηση της πολιτικής τους επιρροής στο άστυ, αλλά και την παρούσα απαθλίωση των θητών και των αγροτών, θα εμφανισθεί ο Σόλων. Καθήκον του και κύριό του μέλημα θα είναι η προσπάθεια άρσης της κοινωνικής αδικίας, η εξουδετέρωση των αντιθέσεων και την εντάσεων, η επίτευξη της κοινωνικής ειρήνης.

Πριν από αυτόν είχε προηγηθεί ο Δράκων (621) με τους αυστηρότατους νόμους του, με τον ίδιο σκοπό. Πρωτοεμφανιζόμενοι οι νόμοι αυτοί έφεραν ακόμα την σφραγίδα των προνομίων των ευγενών, παρά την λαϊκή πίεση.

Αποδείχθηκαν νόμοι ανεπαρκείς.

Ο Σόλων (534) στράφηκε κατά των προνομίων των ευγενών. «Για να ελευθερώσει τη γη πήρε το γενικό μέτρο της «σεισάχθειας»… και εισήγαγε μια σειρά νόμων για τη σύναψη της προίκας, τα κληρονομικά δικαιώματα, το δικαίωμα του κληρονομείν «. Ακόμα περιώρισε την πατρική εξουσία και κυρίως απαγόρευσε την δουλεία για χρέη (το nexum se dare του αρχαίου ρωμαϊκού δικαίου – δανείζεσθαι επί υποθήκη εαυτού). Προώθησε το εμπόριο και τη βιοτεχνία, τους μετοίκους, και προέβη σε μια αναδιάρθρωση του νομισματικού συστήματος – πράγμα που επέτρεψε στο διακομιστικό εμπόριο ν’ αναπτυχθεί. Κατήργησε τη διάκριση των πολιτών με βάση τη γέννηση και δημιούργησε τέσσερεις κοινωνικές τάξεις τιμοκρατικά με βάση την περιουσία.

Παρ΄ όλα αυτά η αναταραχή και τα πάθη ξαναεμφανίσθηκαν. Και μαζί τους ο Πεισίστρατος. Με μέτρα αγροτικής πολιτικής και προστασίας του ναυτικού εμπορίου, διατήρηση της εκκλησίας του Δήμου και των δικαστηρίων.

Με την πρώση των Πεισιστρατιδών εμφανίζεται ο Αλκμεωνίδης Κλεισθένης (508/7) ο οποίος εθεμελίωσε την οριστική μορφή του δημοκρατικού πολιτεύματος. Και προέβη σε μια αναδιοργάνωση του λαού της Αττικής, με εδαφική πλέον βάση (την κατοικία), τους Δήμους, κατανεμημένους σε δέκα φυλές, σπάζοντας έτσι τα πλαίσια των γενών. Στη συνέχεια διήρεσε σε τρεις περιοχές την Αττική, την πόλη (άστυ), την παραλία και τη μεσογαία και απέδωσε με κλήρο ένα τμήμα κάθε περιοχής σε κάθε φυλή, τις τριτύες, έτσι ώστε «κάθε φυλή συγκροτείται από τρεις σειρές δήμων». Κατ΄αυτόν τον τρόπο και χάρη στον κατακερματισμό, ο σχηματισμός οποιουδήποτε μορφώματος, ικανού να απειλήσει την ισότητα των πολιτών και τη δημοκρατία αποδεικνύεται αν όχι αδύνατη, οπωσδήποτε ιδιαίτερα δυσχερής.

Με τα χρόνια, αν και με σχετικά ταχείς ρυθμούς, η δημοκρατία και οι ιδέες πάνω σ’ αυτήν κερδίζουν σε νόημα και σε πλάτος. Ο Θουκυδίδης παρουσιάζει την εξέλιξη αυτή βάζοντας στο λόγο του Περικλή για τους νεκρούς του πελοποννησιακού πολέμου το ανεπανάληπτο εγκώμιο της αθηναϊκής δημοκρατίας, πασίγνωστο, αλλά μνημείο άφθαρτο της ελληνικής σκέψης:

Χρώμεθα γάρ πολιτεία ου ζηλούση

τους των πέλας νόμους,

παράδειγμα δε μάλλον αυτοί όντες

τινί ή μιμούμενοι ετέρους

Και πρώτα η ευνομία. Οι νόμοι μας είναι παράδειγμα για όλους. Δεν μιμούμεθα κανένα. Οι άλλοι ας τους μιμηθούν. Ζούμε σε μια πολιτεία με νόμους δίκαιους. Ζηλευτούς.

Η πολιτεία μας, το όνομά της

«δια το μη εξ ολίγους, αλλ΄ εις πλείονας οικείν

δημοκρατία κέκληται»

Οι νόμοι είναι οι ίδιοι για όλους και τις διαφορές τους και η προσωπική κοινωνική επιβολή είναι συνάρτηση της αξίας και της απόδοσής του. Κι αν κανένας φτωχός έχει κάτι καλό να προτείνει για την πόλη δεν εμποδίζεται γι’ αυτό.

Στις ανθρώπινες και τις κοινωνικές μας σχέσεις συμπεριφερόμαστε το ίδιο ελεύθερα με τους άλλους χωρίς εντάσεις. Και στις δημόσιες δεν παρανομούμε, από εσωτερικό σεβασμό, πειθαρχία στους άρχοντες στους νόμους και τα θέσμια.

Ζούμε με άνεση κι ευμάρεια και ψυχαγωγία με τους αγώνες και τις θυσίες.

Τους ξένους τους αποδεχόμαστε, δεν τους αποκλείουμε από την κοινή ζωή.

Στον κόσμο του πνεύματος.

«φιλοκαλούμεν μετ΄ ευτελείας

και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας»

Ο πλούτος είναι αφορμή για την τέλεση έργων, όχι για καμάρι και η φτώχια δεν είναι ντροπή.

Μαζί με τα δικά μας ζητήματα φροντίζουμε και τα κοινά. Όποιον δεν μετέχει τον θεωρούμε άχρηστο.

Κάνουμε το καλό ο ένας στον άλλον, όχι από συμφέρον, αλλά γιατί είμαστε ελεύθεροι.

Συντομεύοντας θα ήθελα να πω

την τε πάσαν πόλιν

της Ελλάδος παίδευσιν είναι

Και γι΄ αυτούς πού σκοτώθηκαν, «ας σας σταθούν τώρα παράδειγμα. Στοχαστείτε πως ευτυχία θα πει λευτεριά, λευτεριά θα πει ψυχή δυνατή» και μη δειλιάζετε μπροστά στους κινδύνους του πολέμου.

Το λαμπρό και αξεπέραστο αυτό τμήμα της αρχαίας γραμματείας, εκτός της φιλολογικής και ιστορικής σημασίας του σαν μαρτυρίας, αποδίδει πιστά, όχι μόνο τη θέση του μεγάλου διανοητή, του Θουκυδίδη, πάνω στη δημοκρατία και την ελευθερία, αλλά και τις επικρατούσες αντιλήψεις και οραματισμούς της αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής για την πολιτεία. Αντιπροσωπεύει τον ιδεατό και τον ιδανικό τύπο της δημοκρατικής πολιτείας, θεμελιωμένης πάνω στην πρωταρχία του νόμου, στην ισονομία, την ισηγορία και την αλληλεγγύη και αμοιβαία εμπιστοσύνη και συνεργασία των πολιτών, την υποχρέωσή τους να συμμετέχουν ενεργά στα κοινά, την προστασία τους από το κοινωνικό σύνολο, την δυνατότητα πρόσβασης όλων στα αξιώματα, την αξιοκρατία, την αποδοχή των ξένων, την καλλιέργεια του νου και των τεχνών, κι ακόμα τη συμμετοχή στην άμυνα της πόλης περιφρονώντας τον κίνδυνο και τιμώντας τους νεκρούς.

Δεν έχει σημασία αν η προτεινόμενη πολιτεία δεν ανταποκρίθηκε και δεν συγκεκριμενοποιήθηκε με απόλυτη πληρότητα και σε όλες τις υποδεικνυόμενες πλευρές από τον ιδεατό αυτό τύπο στην ιστορική κλασσική Αθήνα. Και ίσως ούτε αλλού πουθενά. Η ιστορική πραγματοποίηση μια δραστηριότητας δεν συμπίπτει πάντοτε με τον ιδεατό τύπο από τον οποίο εμπνέεται, και προς τον οποίο τείνει. Το γεγονός όμως αυτό δεν αίρει ούτε τη σημασία ούτε το κύρος του. Η ιστορική αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, θεμελιωμένη πάνω στην συμμετοχή του πολίτη και την ελευθερία δεν επραγματοποίησε την τελειότητα. Εδίδαξε όμως στον κόσμο τον δρόμο προς την δημοκρατική τελειότητα και την ελευθερία του πολίτη. Και το παράδειγμα φωτίζει πάντα. Ανθρώπους και λαούς.

Η δημοκρατία, ως έκφραση και καθεστώς της συμμετοχής του πολίτη, στα κοινά, είτε ως πρόταση γνώμης είτε ως ανάληψη αξιώματος και αρμοδιότητας πολιτειακής ή πολιτικής εκ μέρους των πολιτών, συναντάται με διάφορες μορφές και διάφορους τρόπους και βαθμούς συμμετοχής στις ελληνικές πόλεις και οργανωμένες κοινότητες στον ελληνικό χώρο στον ιστορικό χρόνο. Ακόμα, και στα εξ ορισμού απολυταρχικά πολιτεύματα. Η Σπάρτη π.χ. είχε τον θεσμό της «Απέλλας». Στο «κοινόν των Βοιωτών» υπήρχε ο θεσμός της εκπροσώπησης των πόλεων με τους Βοιωτάρχες και στις πόλεις της Βοιωτίας ανώτατη αρχή ήταν η Βουλή των πολιτών και ο Δήμος. Στην Αχαϊκή Συμπολιτεία εκυβερνούσε τα κοινά η κοινή σύνοδος των συνέδρων εκ μέρους των πόλεων υπό καθεστώς ισοπολιτείας, και στις πόλεις χωριστά η εκκλησία του Δήμου. Στην Αχαϊκή συμπολιτεία, υπήρχε το ίδιο σύστημα.

Αργότερα, τους χρόνους της ρωμαϊκής κυριαρχίας επικρατεί το ρωμαϊκό σύστημα διακυβέρνησης, αλλά από τον Β΄ αιώνα και μετέπειτα στο Βυζάντιο, συναντάται ο θεσμός της μητροκωμίας. Ενώσεις δηλαδή ελευθέρων χωριών και χωρικών, αυτοδιοικούμενες κοινοτικά, που θα δώσουν στη συνέχεια τις κοινότητες της τουρκοκρατίας.

Ο Γ. Κορδάτος αναφέρει εκτενέστερα: «Στις επαρχίες οι γεωργοί ζούσαν με τα παλιά τους έθιμα… κυρίως στις βουνίσιες περιοχές …σε μικρές κοινότητες». Και πάλι. «Οι πιο πολλοί μικροϊδιοκτήτες ανήκανε στις ελεύθερες αγροτικές κοινότητες, που οι πιο πολλές είχαν την καταγωγή τους στην αρχαία εποχή. Και λέγονταν μητροκωμίαι και ομάδες στη επίσημη γλώσσα – λαϊκά, χωρία ελευθερικά … κεφαλοχώρια», και σε υποσημείωση για την καταγωγής τους «τις μνημονεύει ο Τιβέριος (578-582) σε μια Νεαρά του – 12 κεφ. Δ, αλλά και ο Ανθέμιος (416)… καθώς και ο Λέων (458)». Προσθέτει ακόμα ότι «οι μητροκωμίες στη Ανατολή φάνηκαν πολύ νωρίτερα από τις σλαυικές εγκαταστάσεις στη Βαλκανική… αλλού επιβιώσεις της ελληνιστικής ή της αρχαϊκής εποχής, και αλλού παροικίες και οργανώσεις των αιρετικών χριστιανών» (με παραπομπή στον Α. Βρέκοσι: Τα ελληνικά κοινά).

Οι παραπομπές και τα παραθέματα επιτρέπουν και στηρίζουν την παραδοχή και μαρτυρούν ότι το φαινόμενο των μητροκωμιών, ιδιαίτερα στη μέση βυζαντινή εποχή, είχε ελληνικό χαρακτήρα. Και ότι επίσης ως κοινωνικό μόρφωμα, έφεραν στοιχεία δημοκρατικότητας, από τη συγκρότηση και τη συμμετοχή των μελών τους στα κοινά, με έκφραση γνώμης, κοινή απόφαση και την από κοινού αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων τους. Θα μπορούσε επομένως έτσι να υποστηριχτεί ότι οι μητροκωμίες αντιπροσώπευαν νησίδες δημοκρατικά συγκροτουμένων κοινοτήτων, οι οποίες εμπνεόμενες από ελληνικά δημοκρατικά πρότυπα, λειτουργούσαν δημοκρατικά στο πλαίσιο της αυτοκρατορίας.

Υπάρχουν όμως και δύο εξαιρέσεις. Η μία στη θεωρία του Πλήθωνος, ο οποίος μπροστά στον επερχόμενο τουρκικό κίνδυνο και την αδυναμία του κράτους να τον αντιμετωπίσει, προτείνει ένα σχέδιο οργάνωσης της πολιτείας, ένα είδος κρατικού σοσιαλισμού, ικανού κατά τη γνώμη του να εγγυηθεί την επιβίωση του ελληνισμού, ο οποίος όμως δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί δημοκρατικός, καίτοι κηρύσσει την ανάγκη συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, την επιλογή των άριστων στην ηγεσία, την πρωταρχία του νόμου. Μακρυά από κάθε θεολογική αναζήτηση.

Η δεύτερη εξαίρεση, στην πράξη αυτή τη φορά, βρίσκεται στο κίνημα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη, το οποίο λέγεται ότι εμπνέεται από πλατωνικές ιδέες και από ανθρωπιστικές ιδέες που φαίνεται ότι εκκαλιεργούντο στον Άθωνα. Τους έλεγαν και φίλους του λαού. Ονομάσθηκαν ζηλωταί, κατά τον Ch. Diehl, «εκείνοι οι οποίοι καταδιώχθησαν από τον αυτοκράτορα ως αντισταθέντες και επαναστατήσαντες κατά της υποταγής της ορθοδόξου εκκλησίας εις την παπωσύνην της Ρώμης μετά την σύνοδο του Λουγδούνου το 1274 «. Kατά τoν Ράνσιμαν «εσχεδίαζαν μια πόλη-κράτος που θα συνδύαζε τα θεωρητικά ιδεώδη του Άθω με τις εμπορικές δραστηριότητες των ιταλικών δημοκρατιών», όπως άλλωστε υποστηρίζει και ο Μ. Λεφτσένκο ακολουθώντας τον V. Trafali.

Στην ουσία, στα μέσα του 14ου αιώνα και μάλιστα στη Θράκη, όπως σημειώνει ο G. Ostrogosky, με κέντρο την Αδριανούπολη – ξέσπασε στάση ενάντια στους τοπικούς μεγιστάνες που γρήγορα επεκτάθηκε και σε άλλες θρακικές πόλεις, εξαιτίας των καταπιέσεων που ασκούσαν και όξυναν έτσι τις κοινωνικές διακρίσεις και ανταγωνισμούς. Ιδιαίτερα, λέει ο G. Ostrogosky «η σκληρότητα της ταξικής εξέγερσης κορυφώνεται στη Θεσσαλονίκη… όταν ο πλούτος και η φτώχεια ζούσαν πλάι-πλάι».

Οι Ζηλωτές εγκατέστησαν δικό τους καθεστώς και εδήμευσαν τις περιουσίες των πλουσίων. Κατά V. Tafrali, οι Ζηλωτές το 1342, «έδιωξαν τους ευγενείς από την πόλη, ελεηλάτησαν τα πλούσια σπίτια τους και εγκατέστησαν ένα είδος δημοκρατικής κυβερνήσεως… Επρόκειτο για ένα αγώνα μεταξύ δύο τάξεων, από τις οποίες η μία ήθελε να κρατήσει τα προνόμιά της ενώ η άλλη προσπαθούσε να απαλλαγεί από τον ζυγό της πρώτης». Το καθεστώς τους ο Γ. Κορδάτος το αποκαλεί «λαϊκή δημοκρατία» στους κόλπους της οποίας είχαν εγκαταστήσει μια λαϊκή επιτροπή. «Τα προνόμια καταργήθηκαν και νομοθετήθηκαν μεγάλες μεταρρυθμίσεις σ’ όλες τις εκδηλώσεις της οικονομικής ζωής… Κατέσχεσαν τις περιουσίες των ευγενών… τους υποχρέωσαν να δώσουν τα πλούτη τους για τους φτωχούς και τους στρατιώτες… πήραν τους θησαυρούς από τις εκκλησίες και τα μοναστήρια … για εξοπλισμούς …επέβαλαν άμεσες εισφορές για τα έξοδα του πολέμου… κατάργησαν την γερουσία που ήταν όργανο των ευγενών … εισήγαγαν την ισονομία και την αναδιοργάνωση της δικαιοσύνης… οι δικαστές εκλέγονταν από το λαό…» - Ο Γρηγοράς, ιδεολογικός τους αντίπαλος, τους χαρακτηρίζει «οχλοκρατία». Ήταν στην εξουσία, λέει «ένα μπουλούκι που πήρε το όνομα και λεγότανε ζηλωτές» (Τ.ΙΙ. σ. 796). Και ακόμα ότι «ξεθεμελιώνοντας με ακράτητη μανία τα σπίτια εκείνων που είχαν χρήματα, χωρίς λύπη και χωρίς δικαιολογία, τους έσφαζαν τους δυστυχισμένους» (Τ. ΙΙ. Σ. 674). Δεν είναι εύκολο να προσδιορίσει κανείς με ακρίβεια την αληθοφάνεια της μαρτυρίας του Γρηγορά, είναι βέβαιο όμως ότι το ταξικό μίσος ώθησε προς ακρότητες και βιαιότητες στη Θεσσαλονίκη. Το καθεστώς των Ζηλωτών δεν έφερε την ειρήνευση στην Πόλη. Στα εφτά χρόνια που διήρκεσε οι ανωμαλίες, οι συγκρούσεις, οι βιαιότητες, δεν έλειψαν. Όλες οι μερίδες, αλλά και η κεντρική εξουσία στην Κωνσταντινούπολη, προσπαθούσαν να επιβληθούν, η κάθε μία για λογαριασμό της. Και το χειρότερο, επικαλούμενη την επέμβαση των ξένων, Σέρβων και Τούρκων, αποσπούσαν με την ευκαιρία οφέλη γι΄ αυτούς.

Τελικά, ύστερα από πολλές περιπέτειες, εμφύλιες συγκρούσεις και σφαγές αντιπάλων, το 1349 ο αυτοκράτωρ ο Ιωάννης ο Ε΄ και ο Καντακουζηνός, κύριος υποκινητής των ταραχών, έθεσαν τέρμα στη δημοκρατία των Ζηλωτών, την οποία ο Ch. Diehl απεκάλεσε «Κομμούνα της Θεσσαλονίκης».

Μετά τα δημοκρατικά αυτά σκιρτήματα και την επανάσταση της Θεσσαλονίκης παρόμοιες εκδηλώσεις δεν σημειώνονται άλλες στην ιστορία του Βυζαντίου ως το τέλος. Και είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι εκπρόσωποι της φιλοσοφικής σκέψης που ανθίζει μετά τους Ισαύρους και μάλιστα κατά τη διάρκεια της παλαιολόγειας αναγέννησης και οι οποίοι διχάζονται μεταξύ της πλατωνικής και αριστοτελικής παράδοσης, στην οποία άλλωστε στηρίζονται, περιορίζονται στη μεταφυσική και δεν κάνουν λόγο περί πολιτείας και των δημοκρατικών ιδεών με τις οποίες ασχολούνται τόσο πολύ οι αρχαίοι φιλόσοφοι.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ιδέα της ελευθερίας δεν είναι πάντα ζωντανή στο Βυζάντιο. Πέρα από την ελευθερία ως δημοκρατία, επιζεί ως ιδέα πάντα και μάλιστα έντονα, ως εθνική ανεξαρτησία, όπως υπογραμμίσθηκε πιο πάνω, ως την τελευταία στιγμή της άλωσης, αλλά και ως νοσταλγία του ανθρώπου. Ολόκληρη η θεολογική αναζήτηση που κυριαρχεί χωρίς διακοπή στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των βυζαντινών, σ’ όλη της την έκταση και σε όλο της το βάθος, δεν είναι παρά μια αγωνιώδης προσπάθεια προσέγγισης και ταύτισης του ανθρώπινου στοιχείου με το αιώνιο, ικανής να προσφέρει και να εξασφαλίσει στους βροτούς την απαλλαγή από τις βιωτικές μέριμνες, την αδιατάρακτη γαλήνη και μακαριότητα, με ένα λόγο την πάντα άφθαστη μα αναζητούμενη λύτρωση και άρα την απόλυτη ελευθερία.

Ο θεσμός των κοινοτήτων εκτείνεται γεωγραφικά σ’ όλες τις περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, αλλά και στις ακτές της Ιωνίας.

Οι κοινότητες δεν είναι παντού της αυτής υφής, αλλά παρουσιάζουν κατά τόπους παραλλαγές. Οι διαφορές τους επιτρέπουν την κατάταξή τους σε δύο κατηγορίες, οι οποίες αλληλοδιασταυρώνονται και περιλαμβάνουν τους εξής τύπους:

Με κριτήριο τη γεωγραφική τους τοποθέτηση σε συνδυασμό με το επικρατέστερο αντικείμενο της παραγωγικής τους διαδικασίας διακρίνονται σε αγροτικές, αστικές και ναυτικές κοινότητες. Και με κριτήριο τον τρόπο ανάδειξης και της άσκησης των καθηκόντων των εκπροσώπων τους στη διαχείριση των κοινών διακρίνονται επίσης σε δημοκρατικές και αριστοκρατικές.

Οι κοινότητες της πρώτης κατηγορίας είναι εγκατεστημένες και λειτουργούν:

1.   Οι αγροτικές, σε περιοχές με μικρά οικιστικά συγκροτήματα, συγκεντρωμένα ή διάσπαρτα, των οποίων οι κάτοικοι απασχολούνται κυρίως στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δάση, κτηνοτροφία) και στην οικοτεχνία, στο πλαίσιο μιας οικονομίας οικογενειακής αυτάρκειας και ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών σε είδος, και περιορισμένα σε χρήμα.

2.   Οι αστικές, σε πόλεις και κωμοπόλεις, σε οικιστικά δηλαδή συγκροτήματα με σχετικά σημαντική πληθυσμιακή πυκνότητα, των οποίων οι κάτοικοι επιδίδονται σ΄ εμπορικές, μεταποιητικές και διαμετακομιστικές δραστηριότητες (μεταφορές), με βάση τη χρηματική οικονομία. Είναι δε σε θέση να ικανοποιούν επί τόπου τις βασικές ανάγκες τους σε αγαθά και υπηρεσίες δημόσιες ή ιδιωτικές.

3.   Οι ναυτικές, σε νησιωτικές και παράκτιες περιοχές, με κύριο αντικείμενο των οικονομικών δραστηριοτήτων του πληθυσμού τους τη ναυτιλία, τη θαλάσσια εμπορία και μεταφορά, και τα σχετικά επαγγέλματα, χωρίς κατά τόπους ν’ αποκλείεται η καλλιέργεια της γης, σ΄ ένα κύκλωμα εκχρηματισμένης οικονομίας.

Σε ό,τι αφορά τώρα τις κοινότητες της δεύτερης κατηγορίας παρατηρείται ότι:

1.   Στις δημοκρατικές, οι εκπρόσωποί τους εκλέγονται είτε από τον λαό, τους κατοίκους της αντίστοιχης κοινότητας σε συνέλευση, είτε από σώμα εκλεκτόρων, εκλεγομένων επίσης. Η θητεία τους είναι συνήθως ενιαύσια και ανανεώσιμη. Έχουν δε υποχρέωση λογοδοσίας για την εκ μέρους τους διαχείριση των κοινών.

2.   Σε αριστοκρατικές, όπου μια υποδιάκριση είναι αναγκαία και δυνατή, υπάρχουν εκείνες, οι οποίες διοικούνται από εκλεγομένους εκπροσώπους, οι οποίοι όμως προέρχονται από ορισμένο στρώμα και όχι από την ολότητα του πληθυσμού ή από συγκεκριμένες αρχοντικές οικογένειες και μόνο. Και υπάρχουν και άλλες, των οποίων οι άρχοντες δεν εκλέγονται, αλλά απλώς είναι κοινωνικά αναγνωρισμένοι και κληρονομικοί.

Μία ενδιάμεση παρατήρηση επιβάλλεται. Η γεωγραφική θέση των κοινοτήτων, ο προσανατολισμός και η υφή της οικονομίας τους, δεν προδικάζει αναγκαία τον δημοκρατικό ή τον αριστοκρατικό τους χαρακτήρα. Υπάρχουν αγροτικές κοινότητες δημοκρατικές και άλλες αριστοκρατικές. Το ίδιο ισχύει για τις αστικές και τις ναυτικές.

Τα παραδείγματα είναι γνωστά. Οι γεωργο-κτηνοτροφικές Κοινότητες της Πελοποννήσου ήταν δημοκρατικές, ενώ εκείνες της Στερεάς ουσιαστικά δεν ήταν. Την αστική κοινότητα της Αθήνας ή της Λειβαδιάς την κυβερνούσε το τοπικό αρχοντολόι. Οι αστικές κοινότητες όμως στη Β. Ελλάδα ήταν δημοκρατικές. Στα νησιά Ύδρα, Σπέτσες καθώς και σε άλλα των Κυκλάδων, όπως και στη Σάμο, οι κοινότητες ήταν αριστοκρατικές. Ενώ τα Ψαρά ήταν οργανωμένα δημοκρατικά.

Στο ίδιο αυτό διάστημα της τουρκικής κατοχής είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σημειώνεται ένα, παράλληλο προς το κοινοτικό, πνευματικό κίνημα, άνθησης και ανόδου ιδεών που εμπνέονται και εμπνέουν ελευθερία και δημοκρατία. Ο ελληνικός διαφωτισμός του ΙΖ΄ και του ΙΗ΄ αιώνα, που εκβάλλει και αυτός στο Μεγάλο Σηκωμό.

Στις οποίες πρέπει να προστεθεί, και είναι σημαντικότατη, η στροφή των Ελλήνων προς τα γράμματα και την παιδεία στα μέτρα που επέτρεπαν οι συνθήκες της εποχής, τις μικρές εκπαιδευτικές εστίες, τις Μονές και τις εκκλησίες, διαβάζοντας τα εκκλησιαστικά βιβλία και ιδίως το ψαλτήρι. Και μετά το 1700 με τα πολλαπλασιαζόμενα σχολεία στις πιο ανεπτυγμένες περιοχές, την εμφάνιση και τη δράση των λογίων και την εκτύπωση βιβλίων, καθώς και την ίδρυση των «σχολών» των Αγράφων, της Μοσχοπόλεως, των Ιωαννίνων, της Αθήνας, της Χίου, της Πάτμου, της Αθωνιάδας, της Κωνσταντινουπόλεως, της Ανδριανουπόλεως, κ.λπ. Στους πρωταγωνιστές αυτής της κίνησης ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τον Κοσμά τον Αιτωλό, τον Πατροκοσμά, ο οποίος κατόρθωσε να ιδρύσει 200 σχολεία!

Τον κύκλο των ακριτικών τραγουδιών, πλουσιότατο, διαχρονικά διαδεδομένο από τον Πόντο ως την Κρήτη και την Κύπρο, και από την Καπαδοκία έως τις παρυφές της Μακεδονίας και της Θράκης, ζωντανεύοντας, διατηρώντας και εκδηλώνοντας με τη λαϊκή μούσα τα βιώματα ελευθερίας του Ελληνισμού, ακολουθεί το δημοτικό τραγούδι, με την ίδια λειτουργική. Καταγράφοντας πρώτα στην συλλογική μνήμη των Ελλήνων τις ιστορικές περιπέτειες του Γένους από την τουρκική κατάκτηση και δεσποτεία στο διάβα του χρόνου. Το πάρσιμο της Πόλης, τη σκλαβιά, το παιδομάζωμα, την πτώση της Κρήτης, της Μεθώνης, της Κορώνης, του Ναυπλίου, τα ορλωφικά, τη σουλιώτικη εποποιία, τα κατορθώματα των Σουλιωτών του πολέμου του ’21 έως την έξοδο, το καλωσόρισμα του Όθωνος.

Στους καιρούς που αρχίζουν στις 25 Μαρτίου 1821 με την προκήρυξη της Καλαμάτας, των Πέτρου Μαυρομιχάλη και της Μεσσηνιακής Γερουσίας προς τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς, η οποία μεταξύ άλλων, λέει

Η γλώσσα μας… κράζει τώρα μεγαλόφωνος και

κάμνει να αντηχεί ο αήρ το γλυκύτατον όνομα

της ελευθερίας. Εν ενί λόγω απεφασίσαμεν ή

να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν.

Το όραμα της ελεύθερης δημόσιας διαβίωσης, που με το πέρασμα του χρόνου θα εμπνεύσει διάφορες μορφές δημοκρατικής πολιτείας, αλλά και απελευθερωτικές κινήσεις εθνικής ολοκλήρωσης, θα ρυθμίσει τον βηματισμό των Ελλήνων έως τις μέρες μας.

Οι σταθμοί είναι γνωστοί. Οι τρεις εθνικές Συνελεύσεις (Επίδαυρος, Άστρος, Τροιζήνα) έως τον Καποδίστρια. Η Συνταγματική Μοναρχία (1843), η Βασιλευόμενη Δημοκρατία (1864), το κίνημα του Γουδί (1909), τα πολιτεύματα του Εθνικού διχασμού, η Δεύτερη Δημοκρατία (1926), η Βασιλευόμενη Δημοκρατία (1935), οι Κυβερνήσεις της απελευθερώσεως (1944), η μεταπολεμική Βασιλευόμενη Δημοκρατία (1946), η Κοινοβουλευτική Δημοκρατία (1974). Με ενδιάμεσες οπισθοδρομήσεις – επαναστάσεις, δικτατορίες, κατοχή, εμφύλιος. Οι οποίες όμως δεν επηρεάζουν ούτε εκτρέπουν τη σταθερότητα της δυναμικής του φαινομένου ουσιαστικά.

Υπάρχει όμως κι ένας άλλος χώρος όπου εκδηλώνεται η ακατανίκητη αδιάπτωτη έλξη των Ελλήνων για την Ελευθερία. Ο χώρος του πνεύματος, ο χώρος της αληθινής ζωής. Εκεί όπου ο παντοκράτωρ νους βάζει τάξη στο χάος, κάνει τον άνθρωπο κυρίαρχο του κόσμου και υπεύθυνο του εαυτού του και των άλλων, χαρίζει στα εγκόσμια και την ομορφιά.

Η γνώση της φύσης, των κοσμικών, των φυσικών και των βιολογικών φαινομένων, της βαθύτατης υφής τους και των δυνάμεων που τα διέπουν και ακτινοβολούν, με την παρατήρηση, το πείραμα ή την εμπειρική επαλήθευση, τη μαθηματική τους έκφραση, τη επιστημονική σκέψη, τη θεωρία, τη φιλοσοφία, είναι στην ουσία ένα έπος ελευθερίας, γιατί απαλλάσσει τον άνθρωπο από το συναίσθημα της απόλυτης, ανεξέλεγκτης, αναπότρεπτης και αναπόφευκτης εξάρτησής του από τη δυναμική τους, το σκοτάδι και το μυστήριο που την καλύπτει, όσο παραμένει άγνωστη, ανεξήγητη και ξένη προς κάθε χειρισμό εκ μέρους του. Η γνώση αποβαίνει, σε έσχατη ανάλυση, δύναμη, απελευθέρωση, ενέργεια, ισχύς.

Πρόκειται για ελληνικό κατόρθωμα που βυθίζει τις ρίζες του στην Ιωνία, στη Μίλητο. Οι μιλήσιοι σοφοί (Θαλής, Αναξείμανδρος, Αναξιμένης), αναζητούν την ουσία, την πρώτη αρχή των όντων. Ακολουθούν οι Πυθαγόρειοι, που αναζητούν την αριθμητική έκφραση των σχέσεων των όντων. Οι Ελεάτες (Ξενοφάνης, Παρμενίδης, Ζήνων) οδηγούνται πέρα των αισθήσεων στον «νοητό κόσμο». Ο Ηράκλειτος, από πλευράς του, εισάγει τη διαλεκτική κίνηση, από του όντος το μη όν και αντίστροφα, σαν εξήγηση της γένεσης και της συνεχούς ροής των όντων. Ο Αναξαγόρας, στη συνέχεια, θα αναγάγει ως πρώτη αρχή των όντων τον «Νου».

Με τις θέσεις αυτές, στις οποίες συμβάλλουν και οι Εμπεδοκλής και Αναξαγόρας, συνεχίζοντας τη συζήτηση των σχέσεων του όντος και του μη όντος, καθώς και οι Λεύκιππος, και Δημόκριτος, με την ατομική θεωρία, κατακτώνται οι προϋποθέσεις για τη θεμελίωση της επιστήμης, της θεωρίας γενικά και της φιλοσοφικής σκέψης.

Νομοθετούν έτσι και βάζουν τάξη στο χάος των απείρων εντυπώσεων και εικόνων εκ των φαινομένων που φέρουν καθημερινά και αδιάλειπτα στην ανθρώπινη αντίληψη τα αισθητήρια, συνθέτουν μια σημασιακή εικόνα του κόσμου και επιτρέπουν την κατανόηση και την εξήγησή του. Επομένως την ωφελιμιστική χρησιμοποίηση των φυσικών δυνάμεων και ιδιοτήτων.

Δεν θα έπρεπε να νομισθεί ότι οι προσωκρατικοί αυτοί φιλόσοφοι ασχολήθηκαν μόνο με τα φαινόμενα του φυσικού κόσμου. Στο κέντρο των ενδιαφερόντων τους είχαν τοποθετήσει και τα ανθρώπινα και τα κοινωνικά προβλήματα οντολογικά και ηθικά, συνδεόμενα με το καίριο ερώτημα του «ορθώς πράττειν».

Αργότερα θ’ ακολουθούσαν οι μεγάλες φιλοσοφικές σχολές, η αττική φιλοσοφία με τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τους σοφιστές, τους στωϊκούς, τους επικουρείους. Ολόκληρο το απαράμιλλο μεγαλόπρεπο οικοδόμημα της ελληνικής φιλοσοφίας που θα αναδειχθεί σε θεμέλιο του σύγχρονου ανθρωπιστικού πολιτισμού και της ελεύθερης πολιτικής συγκρότησης. Με την παραδοχή της αρχής της ισονομίας, της ισηγορίας, της ισοπολιτείας και ακόμα της αποδοχής και του σεβασμού της παντοδυναμίας των νόμων, εγγυητών της ανεξαρτησίας των πολιτών και της επιβίωσης των πολιτειών, επομένως και των κοινωνικών και φυσικά και πρωταρχικά της παντοκρατορίας του αγαθού, όπως το όρισαν ο Σωκράτης και ο Πλάτων.

Η αθηναϊκή δημοκρατία αναγνωρίζει εκεί, τον εαυτό της, και τα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα αναζητούν εκεί την πηγή της έμπνευσής τους, στον προσπάθεια προσέγγισης του «ευ ζείν» των πολιτών τους.

Έργα ελευθερίας, ελευθέρων ανθρώπων, υπό καθεστώς ελευθερίας.

Το Γένος επέζησε. Δεν έχει σημασία αν κατά καιρούς πυρπολήθηκε. Πάντα, σαν το παλιό του σύμβολο τον Φοίνικα, ξαναγεννήθηκε και συνέχισε το δρόμο προς το πεπρωμένο του.

Αυτή η χώρα, έτσι πλασμένη, τη ζήλεψαν πολλοί και προσπάθησαν να την κάνουν δική τους. Άλλοι άγριοι κατακτητές κι άλλοι ευλαβικοί προσκυνητές. Δεν μπόρεσαν όμως να την πάρουν. Την προστάτευαν πάντα η ελευθερία και η χάλκινη ασπίδα της Αθηνάς, της θεάς που την ενσαρκώνει. Παρ’ όλα αυτά, επιδρομείς και προσκυνητές πήραν κάτι απ’ αυτή. Πήραν ήλιο και φως και γαλανή γαλήνη του Πόντου, την ερυθρωπή ανταύγεια του χώματος που πλάστηκαν και το έπλασαν οι Έλληνες, πήραν τα άσπρα μάρμαρα της Πεντέλης και της Πάρου, την λιτή αρμονία του περιγράμματος των βουνών. Πήραν κολώνες κι αγάλματα, αμφορείς, δακρυδόχες, την ελιά της Άλτης και το αίμα της θηραϊκής σταφυλής, την πτύχωση της εσθήτας, την αλκή του εφήβου. Πήραν ακόμα φρόνημα ελευθερίας και δικαιοκρισίας, αθηναϊκή ημεράδα στους τρόπους, σπαρτιατική ανδρική αρετή, τον απόηχο των βημάτων του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Σταγειρίτη στις όχθες του Ιλισσού, το τραγούδισμα της λύρας του Ορφέα, το βόγγο του παιάνα στις Θερμοπύλες και στον Μαραθώνα.

Έμαθαν εδώ πως πέρα απ’ τα χρυσάφια και τις αστραπές των πετραδιών, υπάρχουν ακόμα ψηλότερα, θεϊκά, οι αστραπές του πνεύματος, το μεγαλείο του ήθους, η αλήθεια, η ομορφιά, η παιδεία, ο ανθρωπισμός.

Κι έμαθαν ακόμα την παγκοσμιότητα της αξίας «άνθρωπος» «Όταν άνθρωπος ει». Δίδαγμα μέγα που η χώρα αυτή, στους αιώνες, δεν φειδωλεύτηκε ποτέ να το κηρύξει.

Κατόρθωμα εξίσου μέγα. Εθνική ανεξαρτησία, ξεπέρασμα της μυθικής σκέψης με τη επιστήμη, τη θεωρία και τη φιλοσοφία, πραξεολογία καθοδηγούμενη από το αγαθό, δημοκρατική νομοκρατούμενη πολιτεία, κράτος δικαίου, ισοπολιτεία, ισηγορία, ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γέρας ανυποχώρητου αγώνα. Άθλημα των Ελλήνων. Ποτισμένο με δάκρυα και αίμα.

Ας δώσει το κοντύλι της η ανάλυση στη Μούσα. Η δική της φωνή είναι πιο βλογημένη για ένα τέτοιο χρέος.

… του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει

Ελευθερία

Έλληνες μες στα σκοτεινά δείχνουν το δρόμο

Ελευθερία.

για σένα θα δακρύσει από χαρά

ο ήλιος!…

Ελύτης

Η δημιουργία μιας βιόσφαιρας

Ο άνθρωπος, στην προσπάθειά του να τελέσει τον βίο του προχωρεί σε συσχέτιση με τέσσερεις βασικές συνθήκες ζωής.

Με το περιβάλλον, φυσικό ή ανθρωπογενές.

Με τον άλλο και με τους άλλους.

Με τα πολιτιστικά του επιτεύγματα.

Με την υπερβατική πραγματικότητα, το μεταφυσικό στοιχείο. Και με βάση τη γλώσσα. Την επικοινωνία.

Οι συσχετίσεις αυτές θέτουν, κατά την αντιμετώπισή τους, θετική ή αρνητική, προβλήματα, των οποίων οι λύσεις, στο σύνολό τους, αποτελούν τον πολιτισμό, του οποίου τα στοιχεία είναι, κατά την ωραία έκφραση του Br. Malinowski ισάριθμες «προθέσεις του σώματος και του πνεύματπς του ανθρώπου, αληθινές προεκτάσεις - βακτηρίες» που τον βοηθούν βιοτικά.

Οι λύσεις αυτές καλύπτουν τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες, και συγκεκριμένα την ασφάλειά του και την προφύλαξή του από τις αντιξοότητες του περιβάλλοντος (κατάλυμα και οίκηση, προστασία κατά εξωτερικών εχθρών και επιβουλών αλλά και κατά των κλιματικών μεταβολών, καύσωνος, ψύχους κ.λπ.)· την αυτοσυντήρηση (διατροφή, ένδυση αλλά και στολισμός του σώματος)· την επικοινωνία με τους άλλους (γλώσσα, σύμβολα, σημεία, κανόνες οργάνωσης και συμπεριφοράς)· ερμηνεία και κυριαρχία επί του περιβάλλοντος (εμπειρία, γνώση, επιστήμη, τεχνική και τεχνολογία, εκμετάλλευση και επεξεργασία φυσικών πόρων και πρώτων υλών, ιατρικές φροντίδες, αλλά και όπλα και μέσα άμυνας και επίθεσης, λογικές και μυθικές αντιλήψεις του φυσικού και ανθρωπογενούς σύμπαντος)· αισθητικές και καλλιτεχνικές δημιουργίες· θρησκευτικές πεποιθήσεις και δοξασίες· υποδείγματα αντιδράσεων και συμπεριφορών.

Στην ουσία, ο συνοπτικός στοιχειώδης αυτός πίνακας, προσπαθειών και επιτευγμάτων, παρουσιάζει και περιγράφει τις κύριες απόψεις του πολιτιστικού συστήματος των κοινωνιών. Στο εσωτερικό του συναντώνται τόσο τα συλλογικά επιτεύγματα των μελών τους, συνήθως ανώνυμα και εμπειρικά δημιουργήματα που προκύπτουν από τις δράσεις και δραστηριότητές τους με τη διαδικασία «δοκιμή - λάθος», που συσσωρεύονται στη συλλογική μνήμη όπου και ταξινομούνται, μεταδιδόμενα από γενιά σε γενιά με την αντίστοιχη παράδοση, καθώς και οι δημιουργίες, ανακαλύψεις και θέσεις προσώπων των οποίων η συμβολή αναγνωρίζεται και παραμένει γνωστή. Στην πρώτη περίπτωση γίνεται λόγος για τη λαϊκή πολιτιστική παράδοση την οποία διαθέτει στους κόλπους της κάθε κοινωνία. Ενώ στην δεύτερη πρόκειται για τη λόγια πολιτιστική δημιουργία. Μεταξύ τους υφίσταται διαλεκτική σχέση. Με την έννοια ότι η δεύτερη παρουσιάζει μια ανεξαρτησία σε σχέση με την πρώτη, χαράζοντας συχνά δρόμους νέους και καμμιά φορά εναντίον των λύσεων που η πρώτη προτείνει ενώπιον συγκεκριμένων προβλημάτων. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι με τον καιρό πολλές απόψεις και θέσεις των «νέων» λύσεων ενσωματώνονται και υιοθετούνται από την πρώτη. Ενώ παράλληλα είναι βέβαιο ότι η δεύτερη, οι «νέες» λύσεις και νεωτερισμοί, εκφράσεις της ελευθερίας του πνεύματος των εισηγητών τους, βυθίζουν τις ρίζες τους στην ισχύουσα πολιτιστική παράδοση, την πρώτη σύμφωνα με το σχήμα αυτό, χωρίς την οποία δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης και δεν θα μπορούσαν να ερμηνευθούν και να κατανοηθούν στη φύση και τη μορφή τους.

Υπάρχουν ζώνες ανεξάρτητης και αυτοτελούς ύπαρξης για την κοινωνία και τον πολιτισμό και υπάρχει μια ευρύτατη ζώνη αμοιβαίας συμμετοχής σ΄ ένα ενιαίο τομέα, ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος.

Η ζωή, στην καθημερινότητά της, εκτυλίσσεται στο κοινωνικο-πολιτιστικό αυτό περιβάλλον, το δημιουργημένο από τον συγκεκριμένο άνθρωπο, το οποίο στην συνέχεια τον δημιουργεί και τον διαπλάσσει.

Πρόκειται για την βιόσφαιρα «μέσα στην οποία καλείται να τελέσει τη ζωή του, προσφέροντας και αυτή στο μέτρο του δυνατού τη δική του συμβολή για τον πολιτισμό της σε νέες λύσεις και νέα δημιουργήματα ή για τελειοποίηση και βελτίωση των όσων ήδη υπάρχουν».

Στην πραγματικότητα η βιόσφαιρα συγκροτείται από το πλέγμα των σχέσεων και των δημιουργημάτων και επιτευγμάτων των σχέσεων των ανθρώπων που τους συνδέει ο κοινωνικός δεσμός, μ΄ ένα λόγο ο πολιτιστικός της πλούτος.

Προσδιορίζει δε ένα τρόπο ζωής, μιας συμπεριφοράς συλλογικής και ατομικής, ενός συγκεκριμένου στυλ, ύφους ή μορφής που προσιδιάζει σ΄αυτήν και που την προτείνει στα μέλη της και το ακολουθούν.

Η παρατήρηση της ζωής κάθε κοινωνίας δείχνει ότι το στυλ της διαμορφώνεται και εμπεδώνεται με αφετηρία ορισμένων βασικών κατευθυντήριων ιδεών και αρχών, από τις οποίες εμπνέεται και καθοδηγείται η δραστηριότητα των μελών της, οι οποίες προσδιορίζουν ακόμα και αυτή τη συγκρότηση και τη λειτουργία της.

Οι ιδέες αυτές που επέχουν θέση αρχών ανάγονται σε δεοντολογικούς κανόνες ηθικής τάξης που ρυθμίζουν την πράξη. Όσοι τις ακολουθούν έχουν εξασφαλισμένη την κοινωνική και επαγγελματική επιτυχία και απολαμβάνουν της γενικής καταξίωσης και τιμής στον κλάδο τους και γενικότερα. Φυσικά πρόκειται για ιδεατά πρότυπα. Τα οποία προτεινόμενα στα μέλη της ελληνικής κοινωνίας ακολουθούνται και πραγματοποιούν σε διάφορους βαθμούς από εκείνα, της αποδίδουν δε ανάλογα το στυλ για το οποίο έγινε λόγος πιο πάνω.

Ως κοινωνικά γεγονότα οι ιδέες – αρχές σχηματίζονται και σφυρηλατούνται από και μέσα στην κοινωνική δυναμική της κάθε κοινωνίας, την οποία στη συνέχεια την προσδιορίζουν και την καθοδηγούν.

Σε ότι αφορά τον ελληνικό χώρον, η ελληνική πολιτιστική δημιουργία και παράδοση γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν και αυτές με κίνητρο τις βασικές συνθήκες ζωής, όπως εκτέθηκαν στην αρχή. Την ασφάλεια και την αυτοσυντήρηση, την επικοινωνία, την κυριαρχία στο περιβάλλον το φυσικό και το ανθρωπογενές, τις αισθητικές, τις μεταφυσικές πεποιθήσεις Και κυρίως σε συνάρτηση και υπό την επιρροή των διαστάσεων που αναλύθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια. Τον πόντο, τα βουνά, την ελευθερία και τη δημοκρατία, τη μεγάλη μητέρα. Με βάση τη γλώσσα. Και εμμέσως με την περιβάλλουσα κοινωνία, η οποία πρέπει να προστεθεί σ΄ εκείνες, της οποίας η επιρροή εμφανίζεται με τους εθνικούς πολέμους, την κατοχή, τις επαφές με το εξωτερικό. Στην ουσία, δηλαδή με τις βασικές θεμελιώδεις και αποφασιστικές συσχετίσεις της ελληνικής κοινωνίας στον ιστορικό χρόνο. Οι οποίες με τη σειρά τους θα προσδιορίσουν τη γένεση των ιδεών – αξιών, των κατευθυντηρίων του ελληνικού πολιτισμού.

Η στροφή προς τη θάλασσα και το θαλασσινό εμπόριο θα ωθήσει τον έλληνα νησιώτη και παρόχθιο προς την ανάπτυξη του θάρρους, και της τόλμης εν όψει των συνθηκών διεξαγωγής του (θαλάσσιοι κίνδυνοι, κουρσάροι, ανταγωνιστές κ.λπ.) το πνεύμα ανάληψης κινδύνων, της επιχειρηματικότητας της πρωτοβουλίας, της δημιουργίας, της ανάληψης ευθυνών, της συνεργασίας με τους άλλους ναυτιλλόμενους. Όρθιος ο έλληνας ναυτικός θα αποδειχθεί στήριγμα της ελευθερίας, της οικονομίας, της προόδου.

Η ζωή στα βουνά, ο ορεινός πληθυσμός, στο άξενο κλίμα και έδαφος με τους περιορισμένους πόρους, τις συνεχείς δυσκολίες και τους κατατρεγμούς, θα αποβεί και αυτό ένα μάθημα ευψυχίας, δημιουργίας, κοινωνικής δηλαδή κοινοτικής οργάνωσης, θεματοφύλακας της παράδοσης, φρουρός της ελευθερίας και της λεβεντιάς, φύλακας της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, φορέας μεγάλου ποικιλόμορφου πλουσιότατου λαϊκού πολιτισμού. Θα είναι ο κύριος ενσαρκωτής του «ελληνικού φιλότιμου», αναμφισβήτητος πατριώτης και εθνικός ευεργέτης. Όπου το φιλότιμο σημειώνεται, σε όποιον τομέα της ζωής, δημόσιο ή ιδιωτικό εκδηλωθεί, θ΄ αποδώσει εξαίρετα αποτελέσματα. Υπό την πίεση και την έμπνευσή του ο έλληνας θα επιτελέσει κατορθώματα που υπερβαίνουν την συνήθη ροή των πραγμάτων. Εμφανίζεται ως ηθική επιταγή αλλά και ως μέσο επικράτησης και ανταγωνισμού. Εκτός από τα πρακτικά του αποτελέσματα συνεισφέρει και ηθική και κοινωνική καταξίωση του υποκειμένου.

Προέκταση και συνέχεια της εθνικής τοποθετείται η κοινωνική και πολιτική ελευθερία και ανεξαρτησία, η δημοκρατία, η συμμετοχή, η κοινή απόφαση για τα κοινά, η ισονομία, η ισηγορία, η τοπική αλληλέγγυα δράση, το κοινοτικό πνεύμα σαν άμυνα και σαν τρόπος ζωής. Σαν απάντηση στον αγώνα στις θάλασσες με τα κύματα, τους πειρατές, τους ανταγωνιστές, και στις στεριές με την απομόνωση, το σκληρό κλίμα, τ΄ άγονα εδάφη, τη φτώχεια, τον Τούρκο, τους ληστές. Θα εκδηλωθεί σε διάφορους βαθμούς και μορφές, στην εκκλησία, στην πολιτεία, στην τοπική κοινότητα, στην επιχείρηση, ιδιαίτερα στην ναυτική, στον ποιμενικό βίο, στην οικογένεια, στην ανθρωπιστική παιδεία.

Η σχέση με την υπέρβαση, η μεταφυσική ανησυχία του έλληνα, η θρησκευτικότητά του, δεν κυριαρχείται από φόβο αλλά και από εμπιστοσύνη και αγάπη. Στην ψυχή του έλληνα δεν υπάρχει θέση για σκοτεινούς φόβους και μυστικές ενατενίσεις. Ο λαμπρός ήλιος και ο ουρανός του τόπου, η γαλήνια και απαλή γραμμή των βουνών, οι γελαστές θάλασσες του Αιγαίου, οι δαντέλλες της ακρογιαλιάς, γεμίζουν φως και ήρεμο θάμπος την Ψυχή και φέρνουν αισιόδοξα μηνύματα. Αυτά τα μηνύματα θα μεταφρασθούν σε ηπιότητα διαπροσωπικών σχέσεων, σε ανθρωπιά, σε ημεράδα, σε φιλότητα, σ΄ επιείκεια, στο μέτρο που οι συνθήκες της καθημερινότητας δεν ωθούν σ΄ εριστικές και συγκρουσιακές συμπεριφορές. Όπως αρμόζει με τη λατρεία της Παναγιάς, της Μάνας του παντός.

Σε ότι ακόμα αφορά την επιρροή της περιβάλλουσας κοινωνίας, τον κύκλο δηλαδή των άλλων κοινωνιών μέσα στον οποίο η ελληνική είναι ενταγμένη, διάσταση καθόλου αμελητέα, η προφορική και η γραπτή παράδοση, τα μνημεία, οι αναμνήσεις των αγώνων του Γένους για την εθνική ανεξαρτησία, η σύγκριση με άλλους λαούς, οι επαφές με ξένους με τα ταξίδια των καραβιών και το εμπόριο, οδηγούν σε ιδεολογικές θέσεις, σε εθνική πραγματική και νομιζόμενη πεποίθηση αυτογνωσίας και ανωτερότητας της εθνικής ταυτότητας, βασιζόμενη στα έργα του μεγάλου κλασσικού πολιτισμού, και στα όσα έχει προσφέρει ο ελληνισμός στον πολιτισμό και την ελευθερία του Κόσμου. Ένα έντονο αίσθημα πατριωτισμού δημιουργείται και τροφοδοτείται κατ΄ αυτόν τον τρόπο, χαρακτηριστικό της ζωής των Ελλήνων. Η πεποίθηση αυτή είναι δημιουργική σχέσεων με την περιβάλλουσα κοινωνία, τα άλλα έθνη που επηρεάζουν κατά διαφόρους τρόπους τη ζωή της ελληνικής κοινωνίας, άλλοτε συνεργασίας και άλλοτε αντιθέσεων, που φθάνουν έως σε πολύμορφες συγκρούσεις με εκείνες. Και που σφυρηλατούν τον εθνικό δεσμό.

Με τις ίδιες αρχές, δοκιμασμένες στο αμόνι του χρόνου, εμπνευσμένες από τη θάλασσα, τα βουνά, την ελευθερία και τη Μεγάλη Μάνα, και όσες ιδέες παράπλευρες και υποδεέστερες θα προκύψουν μαζί τους, υφαίνεται το δίχτυ των αξιών που θα ποδηγετήσουν τους έλληνες στο μήκος της ιστορίας τους. Θα τους αναδείξουν τολμηρούς, έξυπνους, δημιουργικούς, περήφανους, ανεξάρτητους, ικανούς να κατευθύνουν τη μοίρα τους, να δώσουν παράδειγμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, να στήσουν ακροπόλεις, ναούς και αγάλματα, να γεννήσουν τους μεγάλους τραγικούς, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Δημόκριτο, τους Πατέρες της Εκκλησίας, να διδάξουν με τον Περικλή στην οικουμένη την δημοκρατία, να σώσουν επανειλημμένα τον πολιτισμό της γης, να κρατήσουν άσβεστη τη σπίθα της ελευθερίας κάτω από αντίξοες περιστάσεις και τα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς, να στήσουν πάνω στα ερείπια των πολέμων και των καταστροφών ένα σύγχρονο κράτος, ν΄ ανοίξουν νέους δρόμους στο πνεύμα με κολοσσούς σαν το Σολωμό, τον Παλαμά, τον Καβάφη, τον Σικελιανό τον Καζαντζάκη, τον Παπανικολάου, τον Μητρόπουλο, τον Λύτρα, τον Γκύζη, τον Τσαρούχη, και τόσους άλλους.

Όλοι αυτοί και όλα αυτά στηρίχτηκαν και υποστηρίχτηκαν στη νερομάνα της ελληνικής πολιτιστικής παράδοσης, που χωρίς αυτήν οι «μεγάλοι», σαν ατομικές προσωπικότητες, αλλά και τα κατορθώματα του έθνους, δεν θα υπήρχαν ποτέ.

(Από την βιβλιοθήκη των Ελλήνων)

ΛΑΪΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΗΠΕΙΡΟΥΣ

7/11/11

Το σύστημα προωθεί σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης την χρήση του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου, διότι γνωρίζει πως να το ελέγχει. Διοχετευόμενες ιδέες σε συνδυασμό με συγκεκριμένες νοητικές ακολουθίες, δημιουργούν υπηκόους και σκλάβους προϊόντων, προτύπων και τυράννων. Εάν συναρμολογήσουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν σε όλο τον πλανήτη (και που ποτέ τα ΜΜΕ δε μας προβάλλουν ολοκληρωμένα, διότι δίνονται συγκεκριμένα πακέτα ειδήσεων από τα διεθνή πρακτορεία), θα δούμε να ξεφυτρώνουν τα λαϊκά κινήματα το ένα μετά το άλλο. Τα νέα που διακινούνται στα κανάλια και στο διαδίκτυο, είναι πιο ελεγχόμενα και με τέτοια σειρά παρουσίασης χρόνου, που υποβάλλουν μία πραγματικότητα αποδοχής της πιο μεγάλης επιβολής και επιβουλής στη ζωή μας.

Παρεμπιπτόντως, καλό είναι να σημειωθεί ότι αυτή η εκπαίδευση του κατεστημένου ακαδημαϊσμού διεθνώς, προσανατολίζεται στην χρήση του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου, δηλαδή του λογικού και πρακτικού και όχι του αφηρημένου και πνευματικού, που θα έπρεπε να καλλιεργείται σε ισορροπία. Εκ των πραγμάτων αποδεικνύεται ότι το υπάρχον σύστημα χρησιμοποιεί κατ΄ επιλογήν τόσο επιστήμονες όσο και καλλιτέχνες, που κοινό τους γνώρισμα είναι η υλική και κατά κανόνα φιλοχρήματη συνείδηση, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή θρησκείας.

Ζούμε σ΄ ένα κόσμο όπου οι καλύτερες θέσεις και ανταμοιβές, προσφέρονται σε εκείνους που εκπαιδεύτηκαν κυριολεκτικά σαν τα γρανάζια ενός μηχανισμού, και όχι στους επικίνδυνους δημιουργούς της γνώσης και της παιδείας που το σύστημα εξοστρακίζει, καθώς τα πόστα που θα μπορούσε να τους χρησιμοποιήσει, είναι ήδη πιασμένα από όσους εξαγοράστηκαν. Η δημιουργικότητα του ανθρώπινου νου, στην υπηρεσία της παγίδευσης του νου, των επιθυμιών και των επιλογών των ανθρώπων. Ολόκληρο αυτό το σύστημα καταρρέει. Η πνευματική στειρότητα, η επανάληψη, η προχειρότητα ακόμα και στην καθιερωμένη αντιγραφή, ο πιθηκισμός και η συστηματική καλλιέργεια πλάνης, η σύγχυση της υπερπληροφόρησης και ο ευνουχισμός της κριτικής αντίληψης, κι ακόμα ή μήπως θα έπρεπε να πούμε κυρίως, ο ασταμάτητος βομβαρδισμός των μέσων μαζικής ενημέρωσης, δεν συμβαίνουν τυχαία ούτε καλπάζουν γρηγορότερα χωρίς λόγο και αιτία, ενώ η ανθρωπότητα ακόμα κοιμάται βαθιά κι επειδή υποφέρει στη ζωώδη κατάσταση και τον εκφυλισμό που έχει περιέλθει, αποζητάει απεγνωσμένα μια βαθύτερη νάρκωση, ακόμα κι αν γίνεται ψυχική απολίθωση και προδοσία εσωτερική του εαυτού σου κι όλα αυτά, γιατί τελικά; Διότι για να ζήσεις το αμερικάνικο όνειρο είναι υποχρεωτικό να κοιμάσαι πολύ βαθιά.

Ένας αειφόρος πολιτισμός πρεσβεύει πρώτ΄ απ΄ όλα τη χαρά που ζει ο έξυπνος άνθρωπος (εκτός ύπνου εκ του εξ-ύπνος), κι όχι εκείνος ο οποίος παραδόθηκε στο όποιο σύστημα αποβλάκωσης που του παρείχε ασφάλεια με αντίτιμο ελευθερία. Η ελευθερία του να ζεις ολοκληρωμένα τον εαυτό σου, δε γράφτηκε ποτέ στη διακήρυξη του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αντίθετα, αυτά διατυπώθηκαν για να ματαιοπονούν οι άνθρωποι στο διηνεκές και να ορίζουν τη ζωή ως επιβίωση κι όχι το βίο τους με την συνείδηση του ευ ζην. Ποιοι είναι αυτοί άραγε που τους αρέσει να κάνουν τους ανθρώπους ανθρωπάκια ή ανθρωπάρια, έναν ανθρωποπολτό από προδομένα όνειρα, ελπίδες δισεκατομμυρίων ζωών που πέρασαν από τη Γη. Σκεφθείτε!

Τι είναι η πατρίδα μου; Μην είναι οι κάμποι; Μην είναι τα όμορφα ψηλά βουνά; Μην είναι όλη αυτή η γυφτιά και το σκουπιδαριό στην εξοχή; Μην είναι η μεγαλούπολη που δε μπορείς ν΄ ανασάνεις; Μην είναι οι παιδικές χαρές που φτιαχτήκανε κάτω από τους πυλώνες της ΔΕΗ; Μην είναι τα παιδιά που δεν λερώνονται πια στα λασπόνερα; Κι η απουσία του ήχου απ΄ τα παιχνίδια και τα γέλια τους μας θυμίζει ότι ζούμε στην κόλαση.

Γιατί προτιμούν τα μηνύματα στο κινητό, τις ακτινοβολίες του υπολογιστή και τις ψευδαισθήσεις των χιλιάδων play station & video games; Γιατί οι ενήλικες είναι πάντα ανυπόφοροι για τα παιδάκια και γιατί είναι αναπόφευκτο τα παιδιά να σπάνε τα νεύρα των μεγάλων διαχρονικά;

Παρατηρούμε τον εαυτό μας, τη φύση στις τόσες μορφές της, που σίγουρα δε φτάνει μια ζωή για να τις δεις όλες. Φανταστείτε πόσο εποικοδομητικό θα ήταν να εφαρμοστεί μια παιδεία που να βασίζεται στην Αλήθεια κι όχι στο ψεύδος. Εάν πράγματι ο ηθοποιός παράγει ήθος κι ο επιστήμονας συνείδηση, τότε η Θεία Μνήμη και η Θεία Θέληση θα επιστρέψει και θα ενεργοποιηθεί ξανά μέσα απ΄ τον άνθρωπο που μέσα του εμφυτεύθηκε ως Θείος σπόρος. Φανταστείτε να ήταν τα μεγαλύτερα μυαλά στραμμένα στην παιδεία και την εξέλιξη της κοινωνίας κι όχι στην ατομική αναγνώριση και διασημότητα με όσα αυτή συνεπάγεται.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΥΠΟΔΟΥΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

«Ανασφάλιστοι σκλάβοι σε αφορολόγητα φέουδα»

Η κοινωνία αποτελείται από ένα σωρό θεσμούς, που συνοψίζονται στους Νόμους. Είναι φανερό, ότι η αντίληψη αυτών των θεσμών σχηματίζει την κατανόηση, αλλά και την ίδια την αντίληψή μας. Αυτοί οι θεσμοί δημιουργήθηκαν, διοικούνται και επηρεάζονται από εμάς ή για την ακρίβεια από το πιο συνειδητό τμήμα του ανθρώπου. Το νομισματικό σύστημα έχει αποκτήσει θρησκευτικές αναλογίες και μια μορφή πίστης που ωστόσο παραμένει άγνωστη και ακατανόητη για τον κοινό άνθρωπο.

Στον κόσμο μας το 1% του πληθυσμού ελέγχει το 40% της περιουσίας του πλανήτη. Κάθε μέρα πεθαίνουν 34.000 παιδιά από φτώχια και αρρώστιες. Το 50% του πληθυσμού ζει με λιγότερο από δύο δολάρια τη μέρα, είναι ξεκάθαρο πώς κάτι δεν πάει καλά. Η επιβίωση όλων των θεσμών της κοινωνίας στηρίζεται στο χρήμα, γι’ αυτό η κατανόηση του θεσμού της νομισματικής πολιτικής είναι απαραίτητο για να κατανοήσουμε γιατί η ζωή μας είναι έτσι. Τα οικονομικά αντιμετωπίζονται με σύγχυση και ανία, αποτρέπουν το ενδιαφέρον. Κάτι πολύπλοκο δημιουργεί ένα συνδυασμό, μια μάσκα για να κρυφτούν οι παραληρούσες κοινωνικές δομές από τις οποίες υποφέρει η ανθρωπότητα, η οποία τελικά καταρρέει, ενώ οι σύγχρονοι δούλοι πιστεύουν πώς είναι ελεύθεροι.

Αύξηση του χρήματος σημαίνει αύξηση πληθωρισμού. Η επιθυμία για χρήμα κρύβει τις ρίζες της δέσμευσης, διότι το χρέος δημιουργεί το χρήμα. Για να υπάρχουν χρήματα πρέπει να υπάρχουν δάνεια, αλλά αν όλοι πλήρωναν τα χρέη τους δεν θα υπήρχε χρήμα διαθέσιμο. Αν δεν υπήρχαν χρέη στο τραπεζικό σύστημα δεν θα υπήρχαν χρήματα, αυτά έλεγε ο Βάρνερ Ένκις πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Αμερικής. Ο κόσμος μοιάζει να έχει ένα αιώνιο χρέος. Η μια γενιά αυξάνει το χρέος που έχει στην επόμενη.

Οι επιλογές μας σήμερα είναι ή ακριβό πετρέλαιο ή ανεργία. Το πετρέλαιο γίνεται πιο φτηνό καθώς οι βιομηχανίες παύουν να παράγουν όσο πριν και απολύουν εργάτες γιατί ο κόσμος δεν έχει να αγοράσει, είναι ένας φαύλος κύκλος. Η ουσία όλης της δομής, αποκαλύπτει την πλάνη της φύσης του χρήματος. Η ψευδαίσθησή του είναι η εφαρμογή των τόκων, το ποσό του χρέους υπερβαίνει το ποσό που δίνεται στην κυκλοφορία, γι’ αυτό ο πληθωρισμός είναι πάντα παράνομος και το επιπλέον χρήμα είναι πάντα απαραίτητο για να καλύψει το αιώνιο έλλειμμα του ίδιου του συστήματος που δημιουργείται από την ανάγκη να καλυφθούν οι τόκοι και αυτό σημαίνει ότι η φυγοδικία και η πτώχευση είναι δεμένη με το ίδιο σύστημα, γι’ αυτό θα υπάρχουν πάντα φτωχές τσέπες στην κοινωνία που θα τραβάνε το ζόρι.

Η σκλαβιά συνίσταται στην ιδιοκτησία της εργασίας και την ιδιοποίηση των εργατών. Στην Ευρώπη είναι το κεφάλαιο που ελέγχει τους ίδιους τους μισθούς, και αυτό γίνεται ελέγχοντας τα χρήματα. Η πολιτική του κλασματικού αποθέματος της Κεντρικής Τράπεζας της Αμερικής μετέφερε το ίδιο σύστημα και στην Ευρώπη και σε όλες τις τράπεζες, τις περισσότερες του κόσμου και διαιωνίζει το πρόβλημα. Τα χρέη κρατάνε τους σκλάβους στην γραμμή. Αυτό ωφελεί πάντα την ελίτ μιας πυραμίδας και μόνο την κορυφή. Όλοι δουλεύουν γι’ αυτήν την κορυφή, μέσω του τραπεζικού συστήματος. Χρεώνεται με όλες τις τράπεζες και μπορούμε να καταφύγουμε στην τράπεζα. Αυτοί είναι οι κυρίαρχοι, μαζί με τις εταιρίες και τις κυβερνήσεις που συνυποστηρίζουν το σύστημα αυτό που διαμορφώνει πως να δουλεύουν, να τρέφονται, να στεγάζονται και να αναπαράγονται  σκλάβοι. Η οικονομική σκλαβιά απαιτεί να τρέφονται και να στεγάζονται οι σκλάβοι μόνοι τους. Είναι οι πιο ευφυείς τύραννοι που δημιούργησε ποτέ ο κοινωνικός χειρισμός, ένας αόρατος πόλεμος ενάντια στην ανθρωπότητα. Το χρέος είναι το προϊόν για την κατάχρηση και την κοινωνική σκλαβιά. Οι τράπεζες που συγκρούονται σε αγορανομικό πόλεμο με κυβερνήσεις, σφίγγουν αυτήν την στιγμή και έχουν δημιουργήσει έναν νέο στρατιώτη, έναν οικονομικό εκτελεστή. Υπάρχουν δύο τρόποι για να σκλαβώσεις μια χώρα, με το σπαθί και με το χρήμα, δηλαδή το χρέος.

Εντοπίζεται μια χώρα με πόρους, όπως πετρέλαιο, παίρνει ένα δάνειο από την παγκόσμια τράπεζα ή από κάποιο τομέα ανάπτυξης, και κατασκευάζονται σχέδια υποδομών, εργοστάσια ρεύματος, βιομηχανικά συμπλέγματα, λιμάνια, πράγματα που θα ωφεληθούν οι πιο πλούσιοι της χώρας, όπως και οι εταιρίες εκτός από τους κατοίκους. Αυτοί οι άνθρωποι και όλη η χώρα παραμένουν βαριά χρεωμένοι και το ίδιο πράγμα συμβαίνει στην Βραζιλία, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Μέρος του σχεδίου είναι ότι δεν μπορούν να αποπληρώσουν ποτέ. Χάσατε πολλά λεφτά, τους λένε, δεν μπορείτε να πουλήσετε το χρέος, πουλήστε φτηνά το πετρέλαιο σε μας. Επειδή έπρεπε να χτίσουμε μια στρατιωτική βάση στη χώρα σας, στείλτε στρατό και προμήθειες σε ένα μέρος του κόσμου, και να είστε υπέρ μας στην επόμενη συνέλευση του ΟΗΕ. Η διαδικασία έχει εδραιωθεί μέσω της εταιροκρατίας και του χρέους, της δωροδοκίας και της οικονομικής ανατροπής, που ονομάζεται παγκοσμιοποίηση. Όταν αποτυγχάνουν οι διπλωμάτες και οι οικονομικοί σύμβουλοι έρχεται ο στρατός, όπως Βιετνάμ, Καμπότζη, Κορέα, Λατινική Αμερική, Σαράγιεβο, Ιράκ, Αφγανιστάν , Αφρική, Ελλάδα. Και έτσι οι κυβερνήσεις ψηφίζουν στο να ιδιωτικοποιήσουν το υδρευτικό, αποχετευτικό δίκτυο πουλώντας τα σε κάποια πολυεθνική. Χρεώνουν την χώρα σε τέτοιο βαθμό που δεν μπορεί να ξεχρεώσει και οι τόκοι αυξάνονται και έτσι οι χώρες αναγκάζονται να πουλήσουν τους πόρους τους σε ιδιωτικές υπηρεσίες, ΔΕΚΟ, ακόμα και τα σχολικά τους συστήματα, ακόμα και τα συστήματα ασφαλείας σε ξένες εταιρίες. Είναι μια πολλαπλή και ασταμάτητη εξαπάτηση. Σήμερα υπάρχουν περισσότεροι σκλάβοι από ποτέ σε όλη αυτήν την αυτοκρατορία. Και το χειρότερο είναι ότι νομίζουν πως είναι ελεύθεροι.

Το δίκτυο νερού, ρεύματος, γενικά ενέργειας, έρχεται στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών, και οι λογαριασμοί αυξάνουν, το ίδιο και στις εταιρείες επικοινωνιών ή μεταφοράς. Παντού καταστρέφεται  τοπικά η οικονομία χάριν της εταιροκρατίας και παντού οι μικροί δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν οικονομικά τους μεγάλους. Παραλλήλως, το όλο «cocktail» παράγει μόλυνση και οικολογικό πρόβλημα. Τείνουμε σε ένα μονοπώλιο και η απελπισία μεγαλώνει. 

Όταν μας λένε πως ρίχνουν τα επιτόκια, δεν μας λένε φυσικά ότι μας κλέβουν, αλλά μας το λένε με την τραπεζική ορολογία που ελάχιστοι κατανοούν. Όλοι αντιδρούν στη δουλεία, αλλά κανείς στη δουλειά. Το ιδανικό της εργασίας λησμονιέται, ελάχιστοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν την εργασία που τους ταιριάζει και που αποτελεί στυλοβάτη της ευτυχίας. Το κοινό μυστικό που γνώρισαν όλοι οι άνθρωποι είναι ότι είναι σκλάβοι, η ψευδαίσθηση της ελευθερίας, όπως η δουλειά, υποκρύπτει την δουλεία. Η δουλεία δεν αναφέρεται ποτέ,  γιατί τότε όλοι θα αντιδρούσαν. Όλοι αποδέχονται όμως την δουλειά λησμονώντας το ιδανικό της εργασίας.

Κρίση, διατροφή και φτώχεια

Για να παίξεις σωστά το παιχνίδι της ζωής, πρέπει να ξέρεις ποιος είσαι. Μέχρι να γίνει αυτό δεσμεύεσαι με λάθη και έτσι η διαδρομή είναι δυσκολότερη. Η παγκόσμια κρίση αντανακλά μια κρίση συνείδησης με βαθιές ρίζες σε όλους τους θεσμούς, φυλετικούς, θρησκευτικούς, σεξουαλικούς, οικογενειακούς, πολιτικούς, κοινωνικούς, εργασιακούς και πάσης φύσεως θεσμούς. Η κορυφή του παγόβουνου της αντίδρασης αυτής, από τη δυσαρμονία που έχει προκληθεί εκδηλώνεται μέσω του πιο ευαίσθητου τμήματος που είναι τα παιδιά που αδυνατούν να κρύβονται και να υποκρίνονται, όπως οι μεγάλοι που συμβίβασαν την συνείδησή τους για την συντήρηση αυτού του κατεστημένου που αναγκάστηκαν να δεχτούν.

Τα αντιτρομοκρατικά μέτρα έχουν να κάνουν με την προστασία του κατεστημένου και όχι των πολιτών. Κάθε χρόνο έχουμε περισσότερα νεκρά θύματα λόγω νερού, βίας, μεταλλαγμένης διατροφής, πολέμων, - μαργαρίνης- άγχους, ασπαρτάμης, από στεφανιαίες νόσους, φάρμακα, καρκίνο και άλλες ασθένειες του μυαλού και της ψυχής, παρά από την τρομοκρατία. Είναι ένα σύστημα υποκρισίας, εξαπάτησης, απληστίας και διαφθοράς. Η πρωταρχική αρχή του πολέμου βασίζεται στην εξαπάτηση, και ο εχθρός του ανθρώπου τον κρατάει υπνωτισμένο, ώστε να μην αντιδράσει στη γενοκτονία που συμβαίνει μπροστά στα μάτια του.

Ενώ για τους τρομοκράτες ο απόλυτος στόχος είναι το Δικαστικό σώμα, ο στόχος του πνευματικού ανθρώπου είναι η αιτία και η ρίζα, δηλαδή η παιδεία και εκείνοι που την περιχαρακώνουν, δηλαδή οι Ακαδημαϊκοί. Αυτοί όμως παραμένουν οχυρωμένοι, αλώβητοι και ανέγγιχτοι όπως οι μεγαλοτραπεζίτες, έχοντας ασπίδα προς βορρά τους πολιτικούς, βουλευτές και νομοθέτες, τους οποίους και ελέγχουν, μαζί με την εφορία και τις λοιπές δημόσιες υπηρεσίες, που στην πραγματικότητα ελέγχουν τις καθημερινές ενεργειακές μας ανάγκες. Προς νότο υψώνεται η ασπίδα του στρατού και της αστυνομίας, ή έννομη τάξη κράτους και βίας. Δυτικά η επιστήμη και τεχνολογία εργάζεται για την βιομηχανία και τη χειραγώγηση των μαζών (φαρμακευτικά, γενετικά, διατροφικά, υδροδοτικά, ηλεκτρονικά, μικροκυματικά και ψυχοδυναμικά, σε συνεργασία με μηχανές. Προς ανατολάς, υψώνεται η ασπίδα της Τέχνης, της Μόδας και των διαφόρων τάσεων που κατευθύνουν επιθυμίες για φήμη, επιρροή και αποκτήματα. Εάν φυτέψουμε, ανάμεσα στον μεγαλοτραπεζίτη και τον ακαδημαϊκό κάθε σύγχρονο Καϊάφα των επίσημων ιερατείων, τότε μας αποκαλύπτεται στο βάθος μια ανίερη τριάδα που κινεί τα πάντα.

Στα μέσα του 20^ού αιώνα αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί η διατροφή ως μακροπρόθεσμο όπλο εξολόθρευσης, λόγω των κινδύνων του υπερπληθυσμού. Τα θεμέλια του μηχανισμού είναι η επιθυμία για κέρδος. Με όποια μορφή κι αν είναι αυτό. Ο μηχανισμός της έλλειψης παράγει τα κέρδη. Η σχέση των ατόμων δημιουργεί την κοινωνία, τη μονάδα. Το κλειδί είναι η σχέση με το περιβάλλον και τον πλησίον. Είμαστε συνυπεύθυνοι σε όλα, ως μέρη του Όλου.

Η ανέχεια είναι μια κατάσταση πολύ διαφορετική από τη λιτότητα και ακόμη περισσότερο από τη φτώχεια. Γιατί και κείνος που ζει στη λιτότητα κι ο άλλος που περιβάλλεται από φτώχεια μπορεί, παρόλα αυτά, να είναι ικανοποιημένοι ή τουλάχιστον να μην είναι δυσαρεστημένοι. Η ανέχεια, ένα σκαλοπάτι πιο κάτω, είναι κείνη η κατάσταση που το άτομο, αν και έχει την ίδια οικονομική δυσχέρεια με ένα φτωχό, ωστόσο νοιώθει δυστυχισμένο, γιατί πιστεύει πως αδικούμενο, στερείται από τα ουσιώδη και απαραίτητα της ζωής. Ενδέχεται και να τα στερείται, όμως το μέτρο της στέρησης ή αφθονίας δεν είναι αριθμητικό, αλλά καθαρά ατομική τοποθέτηση απέναντι στο θέμα.

Έτσι η ανέχεια είναι συνδεδεμένη με δυνατό αίσθημα ανασφάλειας και φόβου, που οδηγεί κατευθείαν στην επιθετικότητα. Θα συναντήσετε πολλούς φτωχούς με αληθινό χαμόγελο στα χείλια και ειρήνη στην καρδιά.

Σήμερα στο παρόν διαμορφώνεται το μέλλον, όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το μέλλον και όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το παρόν. Αυτό προς απάντηση εκείνων οι οποίοι λένε γιατί μας απαξιώνουν την ιστορία με κάθε τρόπο και μας αποπροσανατολίζουν από εκεί. Υπάρχει λόγος που στο κύκλωμα των μέσων ενημέρωσης, με το που γίνεται σε ένα πάνελ, μια ιστορική αναφορά, λένε «άστα τώρα αυτά είναι παρελθόν, να μιλήσουμε για το τώρα» και ο κόσμος βέβαια συμπαρασύρεται και λένε «ναι, τι μας ενδιαφέρει το παρελθόν, τώρα καιγόμαστε». Οι άνθρωποι έχουν μάθει να απαξιώνουν την ιστορία, η ιστορία όμως είναι αμείλικτη, έχει ένα νόμο που λέει το εξής «όποιος δεν γνωρίζει την ιστορία, είναι καταδικασμένος να την ζήσει», όποιος γνωρίζει την ιστορία μπορεί να διδαχθεί από αυτήν, ώστε να αποφύγει στο να επαναληφθούν γεγονότα τα οποία θα μπορούσε να τα αποφύγει. Μα και αυτή είναι η διαφορά ενός ασυνείδητου ανθρώπου και ενός συνειδητού ανθρώπου. Θεωρητικά ο είδος μας ονομάστηκε homo sapiens, η σοφία όμως δεν είναι κάτι το οποίο το έχουμε στο τσεπάκι μας, ούτε σε ατομικό επίπεδο ούτε σε συλλογικό επίπεδο, είναι κάτι εξελισσόμενο το οποίο για να είμαστε ακριβής, έχουμε πολύ ακόμα δρόμο μπροστά μας για να το κατακτήσουμε ως είδος. Αν δούμε τι τρώμε, πως κοιμόμαστε, πως ζούμε, τι λέμε, τι σκεφτόμαστε, το μόνο το οποίο θα δούμε ότι λείπει είναι η σοφία, κινούμαστε ανόητα, από την πρώτη στιγμή μέχρι την τελευταία και είμαστε εκμεταλλεύσιμοι από το μαιευτήριο μέχρι το κοιμητήριο. Βλέπουμε πως πηγαίνουν τα πράγματα, τείνουν να καταστούμε πιάτα πλαστικά μιας χρήσεως.

Είμαστε πιο έτοιμοι απ΄ όσο νομίζουμε,

λίγο μένει να ξεκαθαρίσουμε πόσο θέλουμε αυτό που μπορούμε

Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, η ανθρωπότητα δείχνει ότι βιώνει το πέρασμα από τον θάνατο στην αναγέννηση. Αυτό που μεσολαβεί μεταξύ αυτών των δύο καταστάσεων, είναι η επιτάχυνση του κόσμου που ζούμε σε ένα ρευστό παρόν, που μεταμορφώνει την πραγματικότητα, όσο και μας. Είναι τα γεγονότα που αλλάζουν εμάς ή εμείς που αλλάζουμε τα γεγονότα; Συμβαίνουν και τα δύο και λειτουργούν με ανάλογη νομοτέλεια.

Η ανθρωπότητα φαίνεται να ξαναθυμάται την αρχαιοελληνική σκέψη ξεκινώντας από τον Σωκράτη που είχε αποδείξει ότι «ουδείς εκών κακός», διότι το κακό δεν γεννιέται αλλά δημιουργείται. Στην ελληνική σκέψη το κακό ήταν συνδεδεμένο με την άγνοια, το λάθος και την αστοχία, που αργότερα ονομάστηκε αμάρτημα. Η άγνοια του εαυτού του, οδήγησε τον άνθρωπο σε λάθη, όπως ήταν φυσικό, και έτσι γνώρισε εμπειρικά τους νόμους που διέπουν τον κόσμο και τον ίδιο. Αλλά υπάρχει πάντα κάτι πιο βαθύ που δεσμεύει τον άνθρωπο· η παραμονή στον εγωκεντρισμό του. Η εμμονή στην χωριστικότητα και τον διχασμό, την εγωπάθεια και την ματαιοδοξία. Η ανικανότητά του να μετανοήσει, δηλαδή, να μετατοπίσει τον νου του και να απελευθερωθεί από τους περιορισμούς και τα κατεστημένα των ιδεών του. Το αποτέλεσμα είναι να μη μπορεί να ζει ελεύθερος, να απομακρύνεται από την Αλήθεια και την Αγάπη.

Οι φόβοι και η ανασφάλεια συντηρούν ένα σύστημα από άμυνες που σχηματίζουν μια θωράκιση, κι έτσι ο άνθρωπος ζει κλεισμένος σε ένα καβούκι και η ικανότητα επικοινωνίας του περιορίζεται και εκφυλίζεται. Οι λέξεις έχουν χάσει την έννοιά τους και οι έννοιες την ουσία τους, διότι δεν έχουμε επίγνωση τι λέμε και ως εκ τούτου τι κάνουμε κάθε μέρα. Όλα δείχνουν ότι η σύγχυση των γλωσσών της Βαβέλ συνεχίζεται. Την ίδια στιγμή όμως, κάποιοι επιλέγουν να ζουν συνειδητά και να επικοινωνούν με την διεθνή γλώσσα της Αγάπης. Φτιάχνουν παρέες, ομάδες, κοινότητες σε όλο τον κόσμο, ζώντας την συνεργασία ως θεμέλιο της φιλίας και την φιλία ως θεμέλιο αδελφοσύνης.

Ο Άνθρωπος διανύει την αρχή μιας νέας περιόδου που χαρακτηρίζεται από έντονα εξωτερικά και εσωτερικά γεγονότα. Είναι μια εποχή ανακατατάξεων και συγκρούσεων ιδεολογιών, πολιτισμών και θρησκειών μεταξύ φυλών και εθνών. Τα δόγματα και οι αξίες αμφισβητούνται και κλονίζονται, καθώς η διάθεση για έρευνα εμβάθυνση και αποσυμβολισμό φέρει στο φως την ουσία της Αλήθειας που μέχρι πριν ήταν καλυμμένη. Κάθε άνθρωπος θα εκφράσει την αλήθεια που ζει μέσα του, μέσα από διαφορετικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και ζωής. Καθετί σαθρό γκρεμίζεται για να ανοικοδομηθεί σε νέες γερές πνευματικές βάσεις. Ο πλανήτης Γη και η Ανθρωπότητα έχουν εισέλθει σήμερα σε μια νέα κατάσταση ταχύρρυθμης εξέλιξης. Ο ρυθμός της ζωής επιταχύνεται διαρκώς. Στην ανατολή αυτής της νέας Κοσμικής περιόδου η ανθρωπότητα ζει την αλλαγή της δόνησης του πλανήτη και καθώς ο χρόνος συμπυκνώνεται, η συνείδηση του Ανθρώπου διαστέλλεται, μετατοπίζεται ο νους της Ανθρωπότητας, δηλαδή μετανοεί. Εγκαταλείπει τα κατεστημένα περιορισμένων ιδεών, φόβων, πλάνης και χωριστικότητας και αποδεσμεύεται από τον τρόπο ζωής που παράγει φόβο και καταναλώνει ασφάλεια. Ο Άνθρωπος που ήταν ελεγχόμενος, απελευθερώνεται.

Αυτή η κληρονομιά της μνήμης ότι μπορούμε να είμαστε αληθινοί, ελεύθεροι και να ανακυκλώνουμε αγάπη μεταξύ μας είναι οι ρίζες μας, η ταυτότητά μας και ταυτόχρονα το ύψιστο αγαθό για το οποίο αγωνιζόμαστε να φανερώσουμε στον άνθρωπο, βεβαιώνοντας το εφικτό. Όταν δεν γνωρίζουμε από που προερχόμαστε, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε που πηγαίνουμε. Όταν όμως ο άνθρωπος θυμηθεί τις ρίζες του στο φως, αυτή η μνημοσύνη φωτίζει τη ζωή του και την αλλάζει. Αυτή η μετατόπιση του νου που προκαλείται από το φως της παγκόσμιας συνείδησης που αποτελεί κληρονομιά μας, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια σταδιακή μεταμόρφωση, που εν μέρει οφείλεται στην ενσυνείδητη προσπάθεια και τον ατομικό αγώνα καθενός, αλλά και που επιχορηγείται πλουσιοπάροχα από αυτό το κοινό ταμείο φωτός που διαθέτει το Έργο του Λόγου της Αγάπης.

Με κάποιο τρόπο αυτή η άυλη κληρονομιά διαμορφώνει τον υλικό μας κόσμο, μας καθιστά κοινωνούς και μάρτυρες ενός βιώματος που κάνει ξεκάθαρο ότι μόνοι μας διαμορφώνουμε την πραγματικότητά μας. Τα πάντα αλλάζουν θετικά ή αρνητικά ανάλογα με τις επιλογές μας και τον συντονισμό μας με τους συμπαντικούς κόσμους. Εκείνοι που εργάζονται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης γι’αυτόν τον εσωτερικό πολιτισμό, γι’ αυτή την εσωτερική κοινωνία που εξελίσσεται σε όλη την γη, αναγνωρίζονται μεταξύ τους, ανεξάρτητα αν έχουν επιλέξει διαφορετικό τομέα δράσης. Αναγνωρίζονται από την καθημερινή στάση ζωής και την ποιότητα της δράσης τους που με κάποιο τρόπο αντανακλάται στο πρόσωπο και την παρουσία τους. Σε κάθε χώρο όμως υπάρχουν θεματοφύλακες αυτής της κοινής κληρονομιάς, που την θέτουν σαν θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται το μέλλον κάθε στιγμή. Η συμφωνία με τους κοσμικούς νόμους έλκει μια χάρη που θεραπεύει τις ασθένειές μας, τις αδυναμίες μας, μας καλύπτει με προστασία και μας τροφοδοτεί με δύναμη μετουσίωσης, συμπληρώνοντας έτσι τα κενά και τις ελλείψεις μας.

Ο πλανήτης Γη την επόμενη της καταστροφής του Τσουνάμι βίωσε μια πρωτοφανή ενότητα, αφήνοντας να φανεί μέσα από μια χαραμάδα το φως της συμπόνιας, της ενότητας, της υπερπροσωπικής αγάπης, το φως της καρδιάς μας. Η μεγάλη δύναμη των μικρών προσπαθειών, η συζήτηση μέσα στην παρέα, την οικογένεια, την τάξη, η μικρή κλίμακα είναι η σχεδία που θα μας βοηθήσει στην επιβίωση στους «δύσκολους καιρούς», όταν εμείς θέλουμε να γίνουμε πρωτοπόροι του νέου «εμείς», που διδάσκει ταπεινοφροσύνη, ανεκτικότητα, υπομονή, μας κάνει καλούς ακροατές, γκρεμίζει τα τείχη που είχαμε χτίσει γύρω μας μέσα από προκαταλήψεις και «πρέπει».

Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, τα προβλήματα και οι συνειδήσεις έχουν συντονιστεί σε ένα παγκόσμιο επίπεδο. Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τα προβλήματα της μετανάστευσης, τα μεταλλαγμένα φυτά, που μπορούν να επιμολύνουν με τον αέρα όλη την αγροτική παραγωγή, η καταπολέμηση των ναρκωτικών, η κλωνοποίηση, οι τιμές του πετρελαίου, τα αντιτρομοκρατικά μέτρα, η προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η καταστολή της φτώχειας, της λειψυδρίας, της παιδικής εργασίας, η παγκόσμια ρύθμιση της χρηματική ρευστότητας, είναι ζητήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο συνολικά, σε παγκόσμια κλίμακα.

Τι θα δει γύρω του ο μέσος σκεπτόμενος άνθρωπος; Η ποσότητα κατανάλωσε την ποιότητα και o πόλεμος τον πολιτισμό, η ασέβεια, το σεβασμό και η υποκρισία την ειλικρίνεια. Η εξάρτηση περηφανεύεται ξεδιάντροπα μπροστά στην αυτάρκεια, το περιορισμένο χλευάζει το άπειρο, η αχαριστία, γελά με την ευχαριστία και η προσκόλληση διώκει τη μετάνοια. Η δειλία παραγκωνίζει την ανδρεία, η αποτυχία σφετερίζεται τη θέση της επιτυχίας, η ήττα περνάει για νίκη, το χρονικό επιβάλλεται στο άχρονο, ο χώρος στο άχωρο, και η μορφή στο άμορφο. Το παρελθόν καπήλευσε το μέλλον, ο νόμος το έλεος και η σιωπή το Λόγο. Συμπέρασμα: δεν είναι αρκετό να είσαι σκεπτόμενος για να ζεις στην Αλήθεια, μα πάνω από όλα χρειάζεται να πάρεις θέση και να κρατάς σταθερή στάση ζωής ώστε να ζεις την Απλότητα της Αληθινής ομορφιάς της Αγάπης και της Ελευθερίας.

Ο κόσμος μας σχηματίζεται από τις επιλογές μας συνειδητά ή ασυνείδητα, αλλά πάντα εμείς είμαστε οι υπεύθυνοι για ότι μπορούσαμε να κάνουμε και δεν κάναμε. Κάθε άνθρωπος ταυτίζεται με πρότυπα, συντονίζεται με στερεότυπα και στο τέλος χάνει την επαφή με τον ίδιο τον εαυτό του. Όποιος σέβεται τον Άνθρωπο εμπνέει το σεβασμό, αντίθετα όποιοι δεν σέβονται τον εαυτό τους, αναπόφευκτα δεν σέβονται τίποτα. Η αίσθηση της αποτυχίας τους οδηγεί από τη σιωπή και τη ντροπή, στην υποκρισία και την κατάκριση. Κρύβουν τους φόβους τους τόσο πολύ καλά, που το κακό αποχτάει μυρωδιά.

Και έπειτα υπάρχουν οι γεννημένοι καμικάζι που φροντίζουν όλη τους την ζωή να μην έχουν τίποτα να χάσουν μόνο και μόνο για να ζουν ελεύθεροι. Και τέλος, είναι οι απελπισμένοι, ο καθένας στον μικρόκοσμό του, τρομαγμένοι από τον κόσμο, συχνά αυτοεξορίζονται σε μια φυλακή ή σε ένα διαμέρισμα που τους φαίνεται το ίδιο. Υπάρχουν και εκείνοι που φωνάζουν ελευθερία ή θάνατος, χωρίς να είναι ούτε απελπισμένοι, ούτε αδύναμοι, ούτε αποδιωγμένοι, αλλά καταπιεσμένοι. Εκείνοι που ζουν την καταδυνάστευση και την τυραννία, την βία της εξουσίας, την εκμετάλλευση, την υποτίμηση, την αδικία, την υποκρισία, την μόλυνση, το φόβο που είναι αρρώστια και την αρρώστια του φόβου, τον καθημερινό εξευτελισμό, το σύνδρομο του μετανάστη, τον καημό του πρόσφυγα, τον θυμό που προκαλεί η βαρβαρότητα, η ανθρώπινη κτηνωδία και το αίσθημα της συνενοχής στην αποδοχή της καθημερινής απανθρωπιάς και ακόμα της σκληρότητας, της παθητικότητας και της αδιαφορίας μας.

Ο άνθρωπος μορφοποιεί το κακό και του αποδίδει εξουσία και το φορτίζει με την σκέψη του και την τοποθέτηση του. Σκεφτείτε το τι σημαίνει αυτό, καθώς ο χρόνος παράγει μορφή και η μορφή χρόνο, είναι το σύστημα της ανακύκλωσης μας στην γη. Κάποιοι δεν θέλουνε να μείνουνε από μπαταρίες, εμείς είμαστε οι μπαταρίες και θα είμαστε μέχρι να απελευθερωθούμε. Εάν πράγματι αυτό που ονομάζεται κακό, είχε πράγματι την δύναμη που μας λέει ότι έχει δεν θα έκανε τα πάντα για να μας το αποδείξει, δεν θα έλεγε εδώ και χρόνια με λύσσα σε όλο τον κόσμο, είτε τον επιχειρηματικό ή τον πολιτικό ή τον στρατιωτικό για να μας το αποδείξει και να μας το βιδώσει στο κεφάλι ότι έτσι είναι. Πρόκειται για ένα εξάμβλωμα, ένα δανεικό εμφύτευμα. Το θέμα είναι αν το καταλάβουμε, πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτό που ονομάζουμε κακό, έχει πολύ σοβαρό πρόβλημα στις μέρες μας, έχει τρομερό πρόβλημα επιβίωσης. Και ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι γιατί η ανθρωπότητα έχει λιγότερη άγνοια από ότι είχε πριν μερικές χιλιάδες χρόνια, αφενός. Αφετέρου υπάρχουν νόμοι, που υπερβαίνουν αυτό που εμείς θεωρούμε καλό και κακό, ή όπως λέει ο λαός «γυρίζει ο τροχός».

Ο Λόγος αεί προπορεύεται

Εκείνοι που πιστεύουν ότι στο κόσμο κυριαρχεί το κακό δεν θέλουν να δουν ότι αυτό οφείλεται στην ελεύθερη βούληση των «καλών» που επιλέγουν «ελεύθερα» να αδιαφορούν και να μην υπηρετούν τα κοινά. Ο Πλάτων έλεγε 2.000 χρόνια πριν ότι η ανευθυνότητα των καλύτερων πολιτών στην υπηρεσία προς τα κοινά, οδηγεί στην τυραννία από τους χειρότερους και την διαφθορά της εξουσίας. Τελικά, κάθε άνθρωπος σήμερα, τείνει να συνειδητοποιήσει ότι η σχέση μας με την φύση και η στάση μας προς τους πιο αδύναμους ή τους ασθενείς, αποκαλύπτει το ύψος του πολιτισμού μας.

Η μοναδική ελπίδα όλων των εθνών και λαών της γης, είναι η πνευματική αφύπνιση για το τι είναι πραγματικά ο Άνθρωπος και ποιος ο προορισμός του. Ο ίδιος ο Λόγος είναι η απάντηση σε όλα και υπάρχει μέσα σε όλους.

Ο καθένας από εμάς σε ατομικό επίπεδο ζει σε ένα λαβύρινθο, έτοιμος να αντιμετωπίσει ανά πάσα στιγμή τον δικό του Μινώταυρο. Αν δεν έχει τον μίτο, το νήμα που γίνεται σύστημα. ενεργειών σκέψης, έτσι όπως έτσι όπως διαμορφώνεται στο λαβύρινθο που συμβολίζει τον εγκέφαλο με τους αύλακές του.

 Μίτις, ήταν η μητέρα της Αθηνάς, και πρωταρχική σύζυγος του Δία. Σοφία και Τέχνη, ήταν το έμβλημα της Αθηνάς. Μνημοσύνη, η άλλη σύζυγος του Δία έχει να κάνει με τις τέχνες και τις επιστήμες, γιατί χωρίς μνημοσύνη δεν μπορούν να αναπτυχθούν.

Ας μην χανόμαστε λοιπόν στα πολλά και ας εστιαζόμαστε στα συγκεκριμένα, τα ελάχιστα που είναι και τα σημαντικά. Και αυτά είναι τα εξής, μνήμη και θέληση, που έχουν αρχή και τέλος, αφετηρία και προορισμό θείο, την Αγάπη. Είπαμε με άλλους λόγους πριν, όπως ελέγχει το παρελθόν – μνήμη, ελέγχει το παρόν – θέληση στο τώρα. Όποιος ελέγχει το παρόν – θέληση ελέγχει το μέλλον – όραμα. Αν λοιπόν εμείς υπερβούμε στο θέμα μνήμη, επηρεάζουμε την θέληση. Μέσω του παρελθόντος, το παρόν και μέσω του παρόντος το μέλλον. Αυτή είναι η απλή στρατηγική του Λόγου και μπορεί να εκφραστεί χιλιοπρόσωπα, χιλιοεκδήλωτα και πολυεπίπεδα. Το τι θα συμβεί δεν το γνωρίζει κανείς μας.

Το μεγαλύτερο Φως, γεννιέται μέσα στα σπλάχνα του πιο μεγάλου σκοταδιού. Αν λοιπόν, εμείς βλέπουμε τα πράγματα πολύ μαύρα, μέσα από τα μάτια των άλλων, ας τα ανοίξουμε πιο πολύ τα μάτια μας και ας εστιαστούμε σε αυτό το Φως που έρχεται, γιατί αυτό το Φως που έρχεται είναι μέσα μας. Αν αποφεύγουμε να δούμε αυτό το Φως μέσα μας,, τότε πώς θα το φανερώσουμε στον κόσμο; Όποιος θέλει και μπορεί λοιπόν, θα προχωρήσει. Αρκεί κανείς να μελετήσει με ειλικρίνεια τα απωθημένα και τις φιλοδοξίες του και οι ρίζες των φόβων του θα αποκαλυφθούν. Η Αλήθεια αυτή, μας ελευθερώνει στην Αγάπη, ενώ ρέουμε συντονισμένοι στη Θεία ροή του Λόγου.

Η Αλήθεια έχει ονομαστεί από την θεία κίνηση του όντος επειδή είναι «θεία άλη», θεϊκή θεώρηση. Αυτή η Θεία συναίσθηση των πάντων δεν περιορίζεται ούτε στην ανάμνηση του παρελθόντος, ούτε σε κάποιο όραμα για το μέλλον. Όλα συμβαίνουν εδώ και τώρα, σε κόσμους που ζουν παράλληλα σε ένα αιώνιο γίγνεσθαι. Α-λήθεια, σημαίνει στέρηση της λήθης και είναι ελεύθερη από κάθε πραγματικότητα που πλάθουν δισεκατομμύρια όντα κάθε στιγμή. Όταν δεν ξεχνιέσαι στο χθες και το αύριο, ζεις αληθινά εδώ και τώρα, κάθε στιγμή με όλο σου τον εαυτό. Επομένως, όλα είναι αλήθεια με την έννοια ότι Αλήθεια είναι το Όλον. Επίσης σημαίνει ότι κάθε τμήμα του όλου, είναι ένα υποσύνολο, ένα τμήμα της αλήθειας, μια περιορισμένη αλήθεια, που την ονομάζουμε πλάνη.

Η Αγάπη όμως είναι η Αρχή των πάντων, το ίδιο το Θείο και το Θείο είναι άπειρο και γι’αυτό δεν θέτει όρους, είναι παντού. Η Αλήθεια είναι όμως η προϋπόθεση για να την ζήσεις, διότι την Αγάπη την ζεις ως ολότητα και έτσι η Αλήθεια είναι που θέτει τον πρώτο όρο για την απελευθέρωση στην Αγάπη.

Ότι αλλαγές και αν ευαγγελίζονται οι άνθρωποι, όσο δεν αλλάζει η παιδεία, δεν αλλάζει τίποτα. Είμαστε πρόδρομοι μιας μετάβασης σε μια νέα κοινωνία και οφείλουμε να μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι θα χρειαστεί ένα ικανό χρονικό διάστημα προκειμένου να εφαρμοσθεί μια νέα παιδεία που θα οικοδομηθεί στην Αγάπη και στην Ειρήνη.

Είναι η θεία χάρη του ελέους και της αγάπης απ’ όπου πηγάζουν όλοι οι νόμοι και οι αρχές που διαφαίνονται μέσα στις επιστήμες, τις τέχνες και τις θρησκείες. Το ίδιο το φως που δημιούργησε τον κόσμο είναι που αποκαλύπτει τον εαυτό του. Το φως είναι το είναι μας που γεννήθηκε για να ταξιδεύει, γιατί μόνο τότε ζει. Κι όπως η φωτιά χρειάζεται οξυγόνο για να ανάψει, έτσι και το πνεύμα χρειάζεται ελευθερία για να δημιουργήσει.

Αυτό το θείο δημιουργικό πυρ της συνείδησης του ανθρώπου, εκδήλωση της θείας του συνείδησης έχει μια φύση που δεν φυλακίζεται, όπως το νερό βρίσκει πάντα το δρόμο να συνεχίσει. Είναι το πνεύμα του ήλιου, το φως-δημιουργός που δόμησε το μάτι μας για να μοιράζεται και να μετέχει στη δημιουργία. Η χάρη που μπορεί να διακρίνει το μάτι σε κάτι υπενθυμίζει στη συνείδηση ότι είναι η γήινη αντανάκλαση της θείας χάρης, αυτή είναι το θείο δώρο, η ίδια η ακτινοβολία του Θεού.

Δίχως αγάπη καμία ουσιαστική αλλαγή δεν είναι εφικτή. Ο ανθρώπινος νους δημιουργεί την πραγματικότητά του ερμηνεύοντας ενέργειες από το άχωρο και το άχρονο. Ο άνθρωπος μετέχει σε αυτήν την πραγματικότητα, εγκλωβίζεται σε αυτήν και απελευθερώνεται από αυτήν αυτόματα, από τη στιγμή που την παρατηρεί, διότι ο παρατηρητής επηρεάζει αυτό που παρατηρεί. Αυτό που καθορίζει την ταχύτητα αλλαγής της πραγματικότητας και το επίπεδο της Αλήθειας που είναι σε θέση να βιώσει στη συνείδησή του, είναι ανάλογο με το τι θα είναι αυτό με το οποίο θα ταυτιστεί ο παρατηρητής. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο παρατηρητής συντονίζεται με κάποιο πρότυπο και έτσι ενεργοποιεί ανάλογες ποιότητες ιδιοτήτων και ικανοτήτων.

Το συναίσθημα είναι μια δύναμη που έλκει. Και η σκέψη μορφοποιεί και διαμορφώνει. Και τα δυο μαζί διαμορφώνουν μια πραγματικότητα. Κάθε σκέψη και συναίσθημα είναι ενέργεια σε κίνηση και φέρει ανάλογης ποιότητας αποτελέσματα. Στο τέλος δημιουργείται ύλη που είναι συμπυκνωμένη ενέργεια, διότι η ενέργεια δεν χάνεται, απλώς μετατρέπεται. Όταν στέκεσαι σε ιερή γη όπως αυτήν τη μοναδική γη της Ελλάδας, το φως γίνεται αισθητό με διαύγεια και αν βρει καθαρή συνείδηση και αγνή καρδιά, τότε δεν απορροφάται απλώς, αλλά ζυμώνεται μαζί τους και αναδύεται μέσα από το σώμα. Τότε η μία φύση του φωτός που είναι η φύση του αγγελιοφόρου ενεργοποιεί την επόμενη, τη φύση του Δημιουργού. Το φως το ίδιο είναι ο μάρτυρας της υπέρτατης αποκάλυψης ότι ο Δημιουργός, ο Άγγελος και ο Άνθρωπος συνδέονται από μία κοινή ουσία, την ίδια την ουσία του φωτός.

Το φως έχει τη φύση του ταξιδευτή. Όσο περισσότερο φως διαποτίζει έναν άνθρωπο ή έναν λαό, τόσο περισσότερο θέλει να ταξιδεύει για να το ανακυκλώνει, να μην το κατακρατά, να μην το οικειοποιείται ως ιδιοκτησία του, αλλά να επιτρέπει την ελεύθερη ροή του παντού. Όποιον τον διαποτίζει το Φως, τον κάνει ελευθερωτή των αγωγών της ροής του. Αυτή η Θεία Ροή του Φωτός του Λόγου που μας ενθουσιάζει, δηλαδή μας κάνει ένθεους, είναι ο Θείος Έρωτας και η ρίζα του ξεκινά από τον Έρωτα που υποκρύπτει την δύναμη του ερωτήματος.

Μήπως αγνοούμε αυτό που θέλουμε πραγματικά; Τα κίνητρα, ο σκοπός, οι θέσεις και ο στόχος μας καθορίζουν τις επιλογές μας και τα αποτελέσματά τους, δηλαδή τη ζωή μας. Το κλειδί βρίσκεται ήδη στην κλειδαριά και δε μένει, παρά να το γυρίσουμε από τη σωστή πλευρά. 

Με Αγάπη

Σε όλους τους φίλους και αδελφούς μου που γνώρισα στο δρόμο

Γιώργος Κλειδαράς